Białowieża – Hajnówka

Szczypta historii

Zapragnęliśmy odwiedzić Białowieżę – stolicę Puszczy Białowieskiej, która została umieszczona na prestiżowej Liście Zabytków Kultury UNESCO). W średniowieczu cały ten region należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego, Po zawarciu w Lublinie w 1569 r. unii realnej nadal znajdował się w części litewskiej (woj. brzesko-litewskie). W miejscowości przeważała zabudowa drewniana. W wyniku III rozbioru Rzeczpospolitej w 1795 r, Puszcza Białowieska przypadła Rosji, która wcieliła region bezpośrednio do Imperium Rosyjskiego. Podlasie wróciło do Polski dopiero w 1919 r. W sumie czas przynależności regionu do Rzeczpospolitej Obojga Narodów wynosi 226 lat, a bezpośrednio do Polski 93 lata.

Białowieża

Już od XIV wieku istniał Białowieży dwór myśliwski książąt litewskich. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku, miejscowość aż do 1915 roku znalazła się pod zaborem rosyjskim. W 1889 r. na miejscu dworu polskich królów, car Aleksander III polecił budowę pałacu przeznaczonego na wyprawy myśliwskie do Puszczy Białowieskiej. W 1897 miejscowość uzyskała połączenie kolejowe z Hajnówką. wybudowano dworzec Białowieża Pałac, tak by car Aleksander III wraz z rodziną mógł przyjeżdżać koleją bezpośrednio do rezydencji. Pałac spłonął w 1944 r. Z zabudowy pałacowej pozostał domek gubernatora w parku pałacowym (starszy o 50 lat od samego pałacu). W 2000 r. zlikwidowano linię kolejową do Białowieży, a stację Białowieża Towarowa przekształcono w restaurację.

Kolejka wąskotorowa

Od sierpnia 1915 do końca 1918 roku teren Puszczy Białowieskiej znajdował się pod okupacją Niemiec. W celu pozyskiwania drewna z Puszczy Białowieskiej Niemcy zbudowali tartaki i rozbudowali gęsty system kolejki wąskotorowej dla zapewnienie transportu ściętych drzew do tartaku. Do budowy wykorzystano przymusową siłę roboczą – jeńców wojennych. W okresie wojny Niemcy wycięli i wywieźli z puszczy ok. 5 milionów m³ drewna.

Po zakończeniu I wojny światowej, w lutym 1919 Białowieża została przejęta przez władze polskie. W lipcu 1919 r. prowadzono w Białowieży negocjacje z delegacją bolszewicką, na czele której stał Julian Marchlewski, przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski, służący Rosjanom w misji utworzenia w 1920 r. Polskiej Republiki Rad.

Białowieski Park Narodowy

Puszcza Białowieska to jedyny w Polsce obiekt przyrodniczy wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Białowieski Park Narodowy został utworzony w 1932 r. (drugi po Pienińskim park narodowy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie). Obszar ochrony obejmuje najlepiej zachowane fragmenty Puszczy Białowieskiej, ostatniego w Europie fragmentu lasu pierwotnego oraz liczącej kilkaset sztuk, największej na świecie wolnościowej populacji żubra.

Żubry

Żubry wyginęły już prawie całkowicie w XVIII wieku. W 1919 r. zabity został ostatni osobnik w Puszczy Białowieskiej. Po wojnie do Białowieży zaczęto ściągać osobniki z ogrodów zoologicznych. Początkowo były w hodowli zamkniętej, a w 1952 roku pierwsze okazy zostały wypuszczone na wolność. Obecnie w Puszczy Białowieskiej żyje około 950 żubrów (z czego około 510 po stronie polskiej), spośród 4500 na całym świecie; wszystkie pochodzą właśnie z białowieskiej hodowli.

Muzeum Przyrodniczo-Leśne

Najciekawsze zabytki Białowieży skupione są wokół nieistniejącego pałacu carskiego i parku. Powinniśmy zwiedzić Muzeum Przyrodniczo-Leśne BPN, w którym zobaczymy zbiory przyrodnicze z dziedziny zoologii, botaniki, historycznego użytkowania Puszczy Białowieskiej (pamiętajmy, ze puszcza została umieszczona na prestiżowej Liście Zabytków Kultury UNESCO). Muzeum znajduje się na miejscu spalonego pałacu.

Okolice Białowieży

W okolicy Białowieży powinniśmy zwiedzić Skansen Architektury Ruskiej Podlasia. By poznać lepiej puszczę, proponujemy dwa szlaki piesze: „Żebra Żubra” i „Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich”. Koniecznie powinniśmy się udać do Rezerwatu Pokazowego Żubrów. Powinniśmy też odwiedzić Sioło Budy – osadę puszczańska ze skansenem i karczmą regionalną.

Hajnówka

Udajemy się do Hajnówki, gdzie powinniśmy zobaczyć Sobór Świętej Trójcy. Dwupoziomowa świątynia może pomieścić 5 tys. wiernych, co czyni ją jedną z największych w kraju. Sobór Świętej Trójcy to jeden z najciekawszych przykładów współczesnej architektury w Polsce. Sobór zbudowano w latach 1974–1992 według projektu Aleksandra Grygorowicza. Ikonostas oraz niektóre ikony są dziełem greckiego malarza Dymitriosa Andonopulasa.

Kuchnia regionalna

Karczma w Siole Budy proponuje typowe potrawy z terenu Puszczy Białowieskiej. Powinniśmy spróbować soljanki, wareników i kiszki ziemniaczanej oraz wspaniałych wędlin: szynki, kindziuka, kiełbas, salcesonu, pasztetów i kiszki mięsnej.

Restauracja Carska w budynku stacji kolejowej charakteryzuje się bardzo stylowym wnętrzem i wystrojem. Warto spróbować bardzo smaczną herbatę po rosyjsku z powidłami oraz smaczne desery.

informacje praktyczne

• Sioło Budy, tel. 608 400 272, e-mail: rezerwacje@siolo-budy.pl
• Dworzec kolejowy Restauracja Carska, ul. Stacja Towarowa 4, Białowieża