Barcja

Barcja to teren na północ od Warmii zamieszkały niegdyś przez staropruskie plemię Bartów. Krzyżacy podbili Barcję już w 1252 r. Jednakże Bartowie nie złożyli broni i w II powstaniu pruskim (1260 – 1273) odzyskali na krótki czas kontrolę nad swoimi ziemiami. Diwan – wódz Barcji oblegał przez 4 lata zamek w Bartoszycach. Po stłumieniu powstania, Barcja została włączona do państwa zakonu krzyżackiego.

Po sekularyzacji Zakonu w 1525 r. w Barcji zapanował urzędowo narzucony protestantyzm (w odróżnieniu od sąsiedniej katolickiej Warmii). Prusy do 1657 r. pozostawały lennem Królestwa Polskiego, a później były częścią Królestwa Prus. Barcja należy do Polski 75 lat, a doliczając czasy lenna (lata 1466-1657) to łącznie 266 lat. Czas państwa krzyżackiego to 450 lat, a czas pozostawania pod panowaniem pruskim i niemieckim to 244 lata.

Rast – Rastembork – Kętrzyn

Naszą wycieczkę po Barcji zaczęliśmy w Kętrzynie, czyli w Rastemborku. Na miejscu pruskiego grodu Rast Krzyżacy stosunkowo późno, bo dopiero w XIV w. zbudowali strażnicę. Została ona wkrótce (1345 r.) zniszczona przez Litwinów pod wodzą Olgierda i Kiejstuta. Osadę odbudowano i rozpoczęto budowę murów obronnych, które miały 13 baszt, dwie bramy: Wysoką, Młyńską i furtę Wodną. W obrysie murów wybudowano warowny kościół św. Jerzego i zamek krzyżacki.

Kościół św. Jerzego

Kościół św. Jerzego został zbudowany na miejscu dawnej strażnicy w 1359 r. Jest to najlepiej zachowany kościół obronny na Mazurach. Początkowo był to obiekt halowy, jednonawowy, który później znacznie rozbudowano na trójnawową pseudobazylikę.

Zamek krzyżacki

Zamek zbudowano w poł. XIV w. jako trójskrzydłowy obiekt, zamknięty od strony zachodniej ścianą kurtynową z bramą.

Muławki

Z Kętrzyna blisko do Muławek, gdzie znajduje się klasycystyczny dwór pochodzący z 1880 r.

Dwór jest otoczony parkiem krajobrazowym. Dwór zaadoptowany został na agroturystykę i Muzeum Znaczków i Historii Poczty. Muzeum dysponuje jedyną w Polsce stałą ekspozycją najrzadszych i najcenniejszych znaczków Świata. Ukazana jest też historia poczty Warmii i Mazur.

Bauselawke – Bezławki

Wieś lokowana była w 1371 r. jako Bauselawke (z jęz. pruskiego „pole Bausego”). W Bezławkach powstała strażnica krzyżacka, podległa prokuratorom kętrzyńskim. Murowany jednoskrzydłowy zamek otoczony był kamiennym murem z czterema basztami otwartymi do dziedzińca oraz wieżą bramną wybudowano pod koniec XIV wieku. W latach 1402–1408 zamek ten Krzyżacy przeznaczyli na rezydencję dla księcia Bolesława Świdrygiełły – najmłodszego brata króla Władysława Jagiełły, który miał być koronowany na Wielkiego Księcia Litwy.

Godwin – Giedymin – Jagiellonowie i Święty Graal

Z Bezławkami wiąże się ciekawa legenda. Musimy się cofnąć do XI w., kiedy to angielski król Harald II zginął pod Hastings w 1066 r. Jego syn Godwin uciekał z Anglii do Bizancjum przez Litwę i Ruś. Zabrał ze sobą królewskie skarby, wśród nich Świętego Graala, czyli kielich, z którego pił Jezus podczas ostatniej wieczerzy. Godwin postanowił pozostać na Litwie i stał się założycielem rodu Giedyminowiczów. Jego potomek, Olgierd Giedyminowicz (1296-1377) miał 23 dzieci (z dwoma żonami), wśród nich Jagiełłę i Świdrygiełłę.

Świdrygiełło wielokrotnie zdradzał Jagiełłę sprzymierzając się z Krzyżakami i Moskwą. Po mianowaniu Witolda przez Jagiełłę najwyższym księciem na Litwie w 1401 r. Świdrygiełło zbiegł do Krzyżaków by przy ich pomocy pozbawić władzy na Litwie księcia Witolda. Świdrygiełło w 1402 r. przebywając w Malborku ogłosił się Wielkim Księciem Litewskim i zgodził się oddać Krzyżakom Żmudź. W 1403 r. Jagiełło uzyskał od papieża bullę zakazującą Krzyżakom atakowania Litwy. Doprowadziło to do rozejmu, na mocy którego Krzyżacy zerwali ze Świdrygiełłą w 1404 r., który z kolei uzyskał przebaczenie za zdradę od króla Jagiełły.

Świdrygiełło przywiózł do Bezławek Świętego Grala. Potwierdzają to spisy kościelne, mówiące o dwóch kielichach przywiezionych przez księcia litewskiego Świdrygiełłę, z których jeden pochodził z Anglii. Zamek w Bezławkach z czasem utracił znaczenie militarne i w 1513 r. skrzydło mieszkalne zamku zostało przekształcone w kościół. W 1520 r. oddziały tatarskie wtargnęły na teren Barcji i wtedy Święty Graal został zamurowany w jednej ze ścian kościoła na wieść o zbliżających się nieprzyjaciołach. Od tego czasu nikt już Graala nie widział.

Od 1525 r. kościół w Bezławkach służył wspólnocie ewangelicko-augsburskiej do końca lat 70. XX wieku, aż do zupełnego braku wiernych tego wyznania. Zniszczony kościół, na skutek opuszczenia, przekazany został katolikom.

Nakomiady

Kościół św. Józefa – dawny ewangelicki

Nakomiady to wieś krzyżacka pochodząca z XIV w. W czasie reformacji gotycki kościół w Nakomiadach przejęli protestanci. Od 1980 r. kościół użytkują katolicy. Świątynia otrzymała nowego patrona – św. Józefa.

Pałac w Nakomiadach

Majątek w Nakomiadach początkowo był krzyżacki, później elektorski. Majątek w Nakomiadach otrzymał Jan von Hoverbeck od elektora Fryderyka Wilhelma za zasługi w oderwaniu Prus Książęcych od Korony Polskiej. W 1680 r. jako miejsce budowy pałacu Hoverbeck wybrał pozostałości krzyżackiego zameczku. Pałac nazywany jest perłą holenderskiego baroku. W pałacu zachowały się elementy starego zamku – sala gotycka i fragmenty murów w parku. Pałac ma dwie kondygnacje piwnic!

W parku otaczającym pałac znajduje się neogotycka kaplica oraz manufaktura ceramiczna produkująca kafle piecowe.

Neogotycka kaplica rodowa

W przypałacowym parku w Nakomiadach została zbudowana w 1857 r. neogotycka kaplica rodu von Redecker, ówczesnych właścicieli. W 1934 r szczątki wszystkich pochowanych w kaplicy członków rodu przeniesiono w uroczystej procesji na pobliski cmentarz rodowy w Godzikowie. Do cmentarza z pałacu wiedzie długa aleja, po której obu stronach na całej długości znajdują się zasadzone w 1905 roku dęby. Po II wojnie światowej w kaplicy utworzono pegeerowski magazyn środków ochrony roślin.

Manufaktura  ceramiczna

Manufaktura  ceramiczna w Nakomiadach powstała na początku XVIII wieku  na potrzeby rozbudowy pałacu. Zaczęło się do wyrobu i wypalania cegły. Dzisiaj w manufakturze wykonuje repliki wielu modeli portali i pieców, płyty ścienne, kafelki i wiele innych ceramicznych dzieł sztuki. Manufaktura bazuje na tradycyjnej technologii, ręcznym procesie wyrobu. Począwszy od przygotowania modeli i form, poprzez odlewanie pojedynczych sztuk, ich wypalanie, a także precyzyjne i mozolne zdobienie przed szkliwieniem, wszystko odbywa się wyłącznie ręcznie, tak jak przed wiekami.

Kuchnia regionalna

Wybraliśmy się do Kardamonu w centrum Kętrzyna. Restauracja oferuje dania regionalne. Warto spróbować zupa rybną, chłodnik i rosół. Koniecznie dania z ryb  – sandacz i sałatkę z łososiem. Poza tym mazurskie pyzy i babka ziemniaczana. Na deser lemoniada z wiśni, kawę i piernik.

Praktyczne informacje

• Restauracja Kardamon, Plac Piłsudskiego 1, Kętrzyn
• Pałac Nakomiady – Pensjonat, tel.: 661 255 653; e-mail: palac@nakomiady.pl
• Manufaktura Pałac Nakomiady, e-mail: manufaktura.palac@nakomiady.pl