Mapa regionu łowickiego E3	https://smakipolski.pl/www/mapa/#Mapae3
Mapa szlaków turystyki kulinarnej	https://smakipolski.pl/www/mapa/#Trasy&miasto=lowicz https://smakipolski.pl/www/mapa/#Trasa57

Szczypta historii

Odwiedziliśmy Łowicz, miasto położone na Mazowszu, chociaż w początkach swych dziejów należał do ziemi łęczyckiej (do końca XIII w.). Lokacja miasta nastąpiła w XIII w. We wczesnym średniowieczu (XII–XIII w.) na miejscu dzisiejszych ruin zamku znajdował się drewniano-ziemny, przeprawowy gród obronny przez bagnistą dolinę Bzury, posiadający duże znaczenie strategiczne. Był to najprawdopodobniej jeden z pierwszych grodów piastowskich. Najstarsza wzmianka o Łowiczu (Loviche) pochodzi z bulli papieża Innocentego II z 7 lipca 1136 r., zatwierdzającej prawo arcybiskupów gnieźnieńskich do dóbr łowickich. Około 1214–1215 roku w Wolborzu w wyniku starań arcybiskupa Henryka Kietlicza, książęta z czterech prowincji: krakowskiej (Leszek Biały), mazowieckiej (Konrad I mazowiecki), kaliskiej (Władysław Odonic) i opolskiej (Kazimierz I opolski), wydali „przywilej immunitetowy” – dokument m.in. zatwierdzający dotychczasowe prawa kościoła gnieźnieńskiego do dóbr łowickich i grodu. W średniowieczu okolice Łowicza stanowiły dobra arcybiskupów gnieźnieńskich. W XVII-XVIII w. dla ziem arcybiskupich leżących wokół Łowicza oraz Skierniewic wprowadzono nazwę Księstwa Łowickiego (łac. Ducatus Loviciensis). Łowicz przynależy do Polski przez 902 lata.

Ruiny zamku arcybiskupiego

Około roku 1355 arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki wzniósł na sztucznym nasypie nad brzegiem Bzury gotycki murowany zamek, który wkrótce stał się rezydencją arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski.

Na początku XV wieku arcybiskup Mikołaj Kurowski lokował Nowe Miasto i sfinansował budowę kościoła pod wezwaniem św. Ducha.

Kościół Świętego Ducha

Kościół jest najstarszą zachowaną świątynią w Łowiczu, zbudowaną w 1404 roku. W 1620 roku zbudowano wieżę. Wyposażenie wnętrza jest barokowe i eklektyczne z przełomu XVIII i XIX wieku.

Łowicz stolicą Polski

Dzięki położeniu na ważnych szlakach handlowych i komunikacyjnych oraz licznym przywilejom i jarmarkom miasto bardzo szybko się rozwijało.

Od 1572 r. (po śmierci Zygmunta Augusta) w okresach bezkrólewia, Łowicz pełnił funkcję drugiej stolicy Rzeczypospolitej z racji tego, iż to tutaj rezydował Interrex, którego rola zwyczajowo przypadała prymasowi Polski.

Miasto zostało zniszczone podczas potopu szwedzkiego i nigdy już nie odzyskało swej rangi. Szwedzi najpierw zburzyli klasztor bonifratrów z kościołem św. Jana Bożego, potem zrównali z ziemią kościół św. Jana Chrzciciela ze szpitalem i kaplicą św. Krzyża, dalej bardzo zrujnowali klasztor dominikanów, a w końcu profanowali kolegiatę niedawno odbudowaną, w której złupili ołtarze, zabrali szaty kościelne, kielichy, krzyże, świeczniki. Szwedzi wysadzili też w 1657 r. w powietrze zamek arcybiskupi.

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP – „Mazowiecki Wawel”

Gotycki kościół wybudowano w połowie XV w. W 1625 prymas Henryk Firlej rozpoczął przebudowę kolegiaty w stylu barokowym. Umieszczono wówczas w świątyni relikwie św. Wiktorii, ofiarowane przez papieża Urbana VIII. Głowa świętej przechowywana jest w złotym relikwiarzu autorstwa Jana Szeflera. Świątynia uległa poważnym zniszczeniom w czasie bitwy nad Bzurą w 1939 r.

Kościół jest miejscem pochówku 12 arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski, Ponieważ prymasi Polski byli z tytułu pełnionych przez siebie urzędów kościelnych jednocześnie interreksami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1572 w czasach bezkrólewia, kościół pełnił tymczasową funkcję najważniejszej świątyni Rzeczypospolitej. 13 listopada 2012 roku obiekt został wpisany na listę Pomników historii.

Kościół Matki Bożej Łaskawej

Kościół Ojców Pijarów zbudowany został zbudowany w stylu barokowym w latach 1672–1680. Na przełomie wieków XVII i XVIII został rozbudowany z fundacji arcybiskupa Michała Radziejowskiego. W kościele znajdują się freski przypisywane włoskiemu malarzowi Michelangelo Palloniemu.

Kościół Świętej Trójcy

Zespół klasztorny Dominikanów powstał w XV w.. Zachowana do dziś świątynia pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. Wnętrza kilkakrotnie przebudowywano i dostosowywano do funkcji jaką pełniły. W latach 1818–1829 były tu koszary, obecnie jest to gmach szkolny.

Kościół św. Bartłomieja

W zespole klasztornym Bernardynów znajduje się gotycki kościół św. Bartłomieja. Barokowe zabudowania klasztorne otaczają kwadratowy wirydarz. W budynkach mieściło się Kolegium Nauczycielskie, a obecnie kompleks przeszedł w ręce prywatne.

Kościół św. Leonarda

Kościół powstał w 1626 roku. Uległ poważnemu zniszczeniu (nawa zniszczona całkowicie) w czasie Bitwy nad Bzurą w 1939 roku.

Czas rozbiorów – Księstwo Łowickie

Po II rozbiorze w 1793 r. miasto znalazło się pod panowaniem pruskim. W 1815 r. znalazło się w granicach Królestwa Polskiego (zabór rosyjski). W 1820 r. dobra łowickie przechodzą na własność Wielkiego Księcia Konstantego i jego żony Joanny Grudzińskiej, która oficjalnie otrzymała tytuł „Księżnej Łowickiej”. Dekretem cesarskim z dnia 9 lipca 1822 r. wydanym w Petersburgu, wskazano ustalenie granic zewnętrznych Księstwa Łowickiego.

Przejście dóbr łowickich na własność cara Mikołaja I pozwoliło na budowę pierwszej linii kolejowej w zaborze rosyjskim, tzw. kolei warszawsko-wiedeńskiej. Łowicz uzyskał połączenie kolejowe z Warszawą i Krakowem przez Skierniewice.

Cerkiew Narodzenia św. Jana Chrzciciela – muzeum i skansen

Czasy zaborów przypomina seminarium oo. Misjonarzy, w którym rosyjscy zaborcy umieścili prawosławną cerkiew. Cerkiew została utworzona w XIX w. z myślą o napływowych rosyjskich urzędnikach i żołnierzach. Prawosławna świątynia zakończyła swoją działalność w momencie wyjazdu Rosjan z Łowicza w 1914.

W gmachu seminarium duchownego z XVII/XVIII w. znajduje się obecnie muzeum. Na terenie ogrodu przy gmachu głównym można zwiedzić miniskansen, w którym są prezentowane najstarsze budynki mieszkalne i gospodarcze, przeniesione z terenu dawnego Księstwa Łowickiego.

Kościół poewangelicki

Świątynia została wybudowana w latach 1838–1839. Reprezentuje architekturę późnoklasycystyczną. Projektantem budowli był Jan Łuczaj. Obecnie mieści się tutaj galeria sztuki Browarna.

Ratusz

Ratusz w Łowiczu to budynek klasycystyczny wzniesiony w latach 1825–1828 według projektu Bonifacego Witkowskiego, znajdujący się po północnej części Starego Rynku.

Kuchnia regionalna

Na Starym Rynku znajduje się Restauracja Polonia, gdzie kiedyś podobno jadł sam cesarz Napoleon. Serwowane są dania regionalne. Warto spróbować domowych zup, np. zupy cebulowej z grzankami lub chłodnika. Restauracja słynie z ręcznie robionych pierogów z autorskim farszem, np. łosoś ze szpinakiem.

Praktyczne informacje

• Restauracja Polonia, Stary Rynek 4, Łowicz