Szczypta historii

Czerwińsk nad Wisłą to miasto położone na ziemi ciechanowskiej na Mazowszu. Historia Czerwińska przez stulecia była związana z historią tutejszego klasztoru kanoników regularnych, powstałego w XII w. Czerwińsk w 1373 r., jako osada należąca do biskupów płockich, uzyskał prawa miejskie. W 1526 roku Czerwińsk został wcielony do ziem Królestwa Polskiego.

Po potopie szwedzkim miasto się wyludniło. W 1795 r. włączono Czerwińsk do Prus, a w 1815 r. Czerwińsk znalazł się w granicach Kongresówki pod panowaniem rosyjskim. W 1819 r. skasowano podupadający już klasztor. W 1870 r. Czerwińsk formalnie utracił prawa miejskie, które odzyskał dopiero w 2020 r. Okolice Czerwińska należą do Polski przez 904 lata.

Bazylika Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Czerwińsku nad Wisłą

Bazylika jest też zwana Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia. Jest to romański kościół należący do dawnego klasztoru kanoników regularnych, założonego w drugiej ćwierci XII w. Kościół zbudowany został z ciosów granitowych, pochodzących z lokalnie dostępnych głazów narzutowych.

Najstarszy dokument poświadczający istnienie klasztoru pochodzi z 1155 r., jest to bulla protekcyjna papieża Hadriana IV wystawiona na prośbę tutejszego przeora Gwidona, w której papież objął opiekę nad klasztorem i jego dobrami. Z okresu założenia klasztoru pochodzi romański kościół klasztorny pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny.

Klasztor pełnił ważne funkcje obronne, często bywali tu też dostojnicy kościelni i książęta mazowieccy. W 1361 r. przebywał tu Kazimierz Wielki. W lipcu 1410 r. Władysław Jagiełło po przeprawie przez Wisłę modlił się tu o powodzenie swej wyprawy przeciwko Krzyżakom, a po bitwie pod Grunwaldem ponoć ofiarował klasztorowi w podzięce swój hełm, który nosił w bitwie. W XV w. doszło też tutaj do wielu istotnych wydarzeń politycznych (rokowania z królem Erykiem Pomorskim – 1419, przywilej czerwiński – 1422, sejmy mazowieckie).

Klasztor kanoników regularnych został skasowany przez władze rosyjskie w 1819 roku. Klasztor wraz z kościołem objęły norbertanki usunięte z Płocka. W 1902 r. i norbertanki odeszły z Czerwińska, w 1923 r. ich miejsce zajęli salezjanie, którzy podjęli się odbudowy zniszczonego przez okres niezamieszkania klasztoru.

Portal romański znajdujący się w kruchcie pochodzi z 1. połowy XII w., jego autor związany był najpewniej z włoskim warsztatem mistrza Wiligelma z Modeny. Najciekawsza jest dekoracja kapiteli kolumn w uskokach portalu: na lewym jest antyczny heros ujarzmiający smoki, na prawym zaś maska z liśćmi. Są to symbole żywiołów ognia i wody. Dwie brakujące głowice zapewne nosiły symbole żywiołów ziemi i powietrza, tworząc w ten sposób symbolikę całości świata materialnego. W południowym portaliku bocznym zachowały się oryginalne drzwi z romańskimi okuciami z kołatką.

W południowej kaplicy świątyni znajdują się niezmiernie cenne niewielkie fragmenty monumentalnego malowidła przedstawiającego Sąd Ostateczny pochodzące prawdopodobnie z 1. poł. XIII w.. Na ścianie wschodniej znajdują się malowidła nieco innego charakteru, o grubym konturze. W dwóch górnych rzędach znajdują się sceny z Genesis pochodzące z 2. połowy XII w., Freski znaleźć możemy również w innych częściach kościoła. W kaplicy północnej znaleźć można resztki malowidła z XV w., w kaplicy klasztornej znajduje się przedstawienie św. Krzysztofa (również XV w.), zaś w głównej apsydzie kościelnej znajdują się malowidła z 2. ćwierci XVI w. przedstawiające 12 apostołów wiązane z Hansem Dürerem.

Ołtarz główny wykonany został w Krakowie ok. 1630 r. W jego centrum znajduje się obraz Matki Boskiej Czerwińskiej, uważany za cudowny, namalowany  w 1612 r. przez Łukasza z Łowicza. Jest on jedną ze starszych replik obrazu Matki Bożej Pocieszenia z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore.

Wyszogród

Wyszogród był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. Wyszogród liczy sobie już prawie tysiąc lat i obok Płocka, Czerwińska nad Wisłą i Czerska należy do najstarszych miast nie tylko Mazowsza, ale i Polski.

Pierwsza pisana wzmianka o Wyszogrodzie datowana jest na 1065 rok(falsyfikat mogileński). Z początkiem XIII w. Konrad I polecił wybudować tutaj zamek drewniany, który w późniejszym okresie został rozebrany, aby ustąpić zamkowi murowanemu postawionemu przez Kazimierza Wielkiego. Zamek ten zresztą w późniejszym czasie został długoletnią siedzibą starostów królewskich. Wyszogród w 1398 r. uzyskał prawa miejskie od księcia Janusza I Starszego. Rozkwit miasta przerwał potop szwedzki w latach 1655-1660.

Wyszogród był znany z najdłuższego drewnianego mostu w Europie, który w 1999 r. został rozebrany (pozostał mały fragment). Konstrukcja posiadała 60 przęseł i aż 1285 metrów długości. Wybudowali go Niemcy (rękami jeńców wojennych) w 1916 r. z drewna pochodzącego z Puszczy Kampinoskiej.

Kościół Świętej Trójcy w Wyszogrodzie

Kościół Świętej Trójcy został wybudowany w XVIII w. przez architekta pomorskiego Samuela Fischera. Kościół zbudowany jest w stylu późnobarokowym, a fasadę kościoła wieńczą dwie smukłe wieże. We wnętrzu na uwagę zasługuje neobarokowy ołtarz z drugiej połowy XIX w.

Kościół Matki Boskiej Anielskiej w Wyszogrodzie

Kościół Matki Boskiej Anielskiej – kościół Franciszkanów został oddany do użytku na początku XV w. W XVII w. uległ rozbudowie i przebudowie. W latach 1808-1945 był kościołem luterańskim. Zbudowany w stylu barokowym, posiada zabytkowy ołtarz, nawy, późnogotyckie prezbiterium. Ołtarz główny posiada ciekawą rzeźbę pelikana, który karmi młode.

Przy nowy moście nad Wisłą znajduje się pomnik poświęcony bohaterom Bitwy nad Bzurą.

Kościół św. Jana Chrzciciela w Rębowie

W Rębowie znajduje się późnogotycki drewniany kościół konstrukcji zrębowej z lisicami, z wyposażeniem barokowym i zabytkową polichromią.

Kuchnia regionalna

Na typowe dania kuchni polskiej warto się udać do zajazdu Pobite Gary w Czerwińsku. Dostaniemy tam pomidorówkę, grochówkę, zupę cygańską z jajkiem sadzonym, pulpety w sosie z kopytkami, bitki  wieprzowe z kaszą  gryczaną, kotlety pożarskie z pieczonymi ziemniakami.

Pożyteczne informacje

• Zajazd Pobite Gary, ul. Władysława Jagiełły 12, Czerwińsk nad Wisłą

Zaplanuj wycieczkę