Czarnca- Nagłowice -Jędrzejów

Szczypta historii

Postanowiliśmy odwiedzić tereny związane z wielkimi Polakami – Stefanem Czarnieckim, Mikołajem Rejem i Wincentym Kadłubkiem. Są to tereny należące do Niecki Nidziańskiej (Płaskowyż Jędrzejowski), przez który przepływa rzeka Nida. Niecka Nidziańska to kolebka polskiej państwowości (plemię Wiślan). Po III rozbiorze tereny te zostały włączone do Austrii, a później, w czasie Królestwa Polskiego, były pod panowaniem Rosji. Tereny na południowy zachód od Nidy należą do Polski przez 907 lat, a na północno-wschodni przez 931 lat.

Czarnca

Udaliśmy się do Czarncy, która w średniowieczu należała do rodziny Czarnieckich. Ostatnim właścicielem Czarncy z rodu Czarnieckich był Stefan – hetman polny koronny.

Stefan Czarniecki urodził się w 1599 r. Był znakomitym dowódcą, uczestnikiem wojny partyzanckiej przeciw wojskom Karola X Gustawa w czasie potopu szwedzkiego, uczestnikiem walk przeciw powstańcom Chmielnickiego, a także przeciw Rosji w trakcie wojny polsko-rosyjskiej (1654–1667). 2 stycznia 1665 roku Czarniecki odebrał buławę polną koronną. W czasie podróży do Lwowa został postrzelony i 16 lutego 1665 roku zmarł w Sokołówce koło Złoczowa. Po wielkich uroczystościach pogrzebowych w Warszawie hetman pochowany został w rodzinnej wsi Czarnca w kościele ufundowanym przez siebie samego.

Kościół św. Floriana

Kościół, ufundowany przez Stefana Czarnieckiego, został wybudowany w latach 1640-1659 w stylu wczesnobarokowym. Wybudowana świątynia jest jednonawowa, niewielka i zachowała swój oryginalny wygląd z czasów budowy. W świątyni znajduje się krypta grobowa rodu Czarnieckich z grobem hetmana.

Ciało Czarnieckiego spoczywa w krypcie kościoła w sarkofagu z czerwonego piaskowca. Kaplicę upamiętniającą hetmana dobudowano do kościoła od strony południowej w XIX wieku.

Nagłowice

Nagłowice to miejscowość związana z innym wielkim Polakiem – Mikołajem Rejem, który jest uznawany za „ojca literatury polskiej”.

Nagłowice już w XV w. znalazły się w posiadaniu Rejów. Mikołaj Rej został dziedzicem Nagłowic w 1545 r. W XV w. zbudowano kościół katolicki. Mikołaj Rej zmienił kościół na zbór kalwiński. W XVIII w. wieś stała się własnością rodziny Walewskich. W 1798 r. Antoni Walewski wybudował w Nagłowicach dwór i założył park. W dworze Walewskich mieści się Muzeum Mikołaja Reja z ekspozycja przedstawiającą kopie rękopisów oraz współczesne drzeworyty przedstawiające życie i dorobek pisarza. Obok kolejni właściciele – Radziwiłłowie wybudowali w 1878 r. pałac w stylu klasycystycznym, w którym nad głównym wejściem wznosi się monumentalny portyk czterokolumnowy.

Opactwo w Brzeźnicy (Jędrzejów)

Kolejnym ciekawym miejscem na naszej trasie był barokowy klasztor cystersów z XII/XIII w. Cystersi noszą biały habit z czarnym szkaplerzem przepasanym płóciennym pasem, przez co nazywani są czasem białymi mnichami. Opactwa i klasztory cysterskie były w średniowieczu ważnymi ośrodkami kultywującymi kulturę, naukę, medycynę, wprowadzającymi postęp w rzemiośle i rolnictwie.

Klasztor w Brzeźnicy (Jędrzejów) jest pierwszym klasztorem cysterskim na ziemiach Polskich, powstał już w 1140 r. Cystersi zorganizowali osadę dla ludności, którą później nazwano Jędrzejowem. Uroczystej konsekracji nowego kościoła, poświęconego Wniebowziętej Najświętszej Maryi Pannie, patronce zakonu cysterskiego, dokonał w 1210 roku biskup krakowski Wincenty Kadłubek. W II poł. XV w. miała miejsce rozbudowa kościoła i klasztoru. W pracach uczestniczył m.in. mistrz Wit Stwosz. W 1800 klasztor spłonął. Zakon cysterski skasował car Aleksander I w 1819, a w klasztorze urządzono szpital, a później seminarium nauczycielskie. Po wojnie cystersi powrócili do klasztoru i obecnie ma on rangę archiopactwa.

We wnętrzu kościoła znajdują się cenne organy.

Błogosławiony Wincenty Kadłubek

Z klasztorem związany jest biskup krakowski -Wincenty Kadłubek, który tutaj osiadł pod koniec życia i tutaj zmarł. Znajduje się tutaj jego nagrobek (relikwiarz). Kadłubek zasłynął jako pisarz. Jego Kronika uważana jest za fundamentalny pomnik literatury narodowej o wielkim znaczeniu dla kształtowania świadomości historycznej i narodowej Polaków. To on wprowadził nazwę Rzeczypospolitej dla państwa polskiego.

Muzeum zegarów w Jędrzejowie

W centrum Jędrzejowa odwiedziliśmy jedne z największych na świecie muzeum zegarów. Nosi ono imię założyciela -Feliksa Przypkowskiego. Muzeum posiada szereg, bardzo zróżnicowanych tematycznie, działów. Główny dział obejmuje zegary słoneczne i inne typy zegarów od XVI do XX wieku (np. zegary wodne, klepsydry, świece zegarowe), w tym wiele dzieł o wielkiej wartości artystycznej, pochodzących z najlepszych warsztatów Europy. Do najciekawszych eksponatów zalicza się np.: zegar słoneczny z armatką strzelającą w południe wykonany w Paryżu dla króla Stanisława Leszczyńskiego, zegar słoneczny z XVI wieku wykonany przez Erazma Habermela, XVII–wieczną klepsydrę wodną wykonaną z majoliki. Uzupełnieniem tych zbiorów jest kolekcja przyrządów astronomicznych i ksiąg poświęconych astronomii i gnomonice.

Pożyteczne informacje: 

• Ciuchcia Expres Ponidzie kursuje trasą turystyczną z Jędrzejowa do Pińczowa. tel. 41 386 22 55