Szczypta historii

Bory Tucholskie leżą na Kaszubach w południowej części Pomorza Gdańskiego na pograniczu z Kociewiem i Krajną. Okolice Chojnic już w 1309 roku zostały zajęte przez Krzyżaków. Od czasu II pokoju toruńskiego (1466 r.), aż do zaborów, tereny te należały do Królestwa Polskiego. W 1772 r. zostały zajęte przez Prusy i poddane germanizacji. Po I wojnie światowej teren ten podzieliła granica. Chojnice, Jezioro Charzykowskie, Swornegacie i Konarzyny były po stronie polskiej, a Człuchów po niemieckiej. Łącznie, tereny na wschód od Brdy (Brusy) należały do Polski przez 681 lat, a tereny na zachód (Chojnice) przez 612 lat.

Dwór Czartołomie

W sąsiedztwie Parku Narodowego Bory Tucholskie znajduje się wielkie jezioro Charzykowskie i szereg ciekawych miejsc. Postanowiliśmy ulokować naszą bazę wypadową w ślicznym dworku we wsi Czartołomie. Dworek pochodzi z I poł. XIX w. i otoczony jest zarośniętym parkiem, w którym znajdują się m.in. unikatowe drzewiaste leszczyny. Właścicielka – pani Brygida przygotowała nam wspaniałe posiłki skomponowane z dań regionalnych. Skosztowaliśmy smacznych serów, wędlin i konfitur pochodzących od lokalnych producentów. Bardzo smakował nam chleb wypiekany przez właścicielkę. Stado kóz zapewniało mleko, z których pani Brygida robiła świetne sery.

Park Narodowy „Bory Tucholskie”

Pojęcie Bory Tucholskie odnosi się do jednego z największych kompleksów borów sosnowych w Polsce rosnących na piaszczystej równinie sandrowej w dorzeczu Brdy i Wdy. W północno-zachodniej części lasów powstał jeden z najmłodszych polskich parków narodowych – Park Narodowy „Bory Tucholskie” utworzony w 1996 roku. 83% powierzchni Parku pokrywają lasy, głównie siedliska borowe (sosnowe). Bory zamieszkiwały kiedyś powszechnie głuszce. Niestety w 1975 roku mieszkaniec wsi Laski odstrzelił ostatniego głuszca zamieszkującego Bory, na pamiątkę czego ptak ten znalazł się w oficjalnym logo Parku.

Szlak Strugi Siedmiu Jezior 

Zaplanowaliśmy kilka wypraw turystycznych. Zaczęliśmy od pieszej wyprawy szlakiem Strugi Siedmiu Jezior (zielony szlak) prowadzącej pętlą po najciekawszych zakątkach Parku Narodowego.

Z Czartołomia poszliśmy na północ poprzez piękne lasy pełne ptaków. We wsi Klosnowo zobaczyliśmy zabytkową, ale wciąż działającą wyłuszczarnię nasion. Wkrótce doszliśmy nad duże śródleśne jezioro Ostrowite i dalej do jeziora Jeleń, które obeszliśmy od północnej strony.

Za jeziorem Bełczak dotarliśmy do węzła szlaków (czarny i zielony szlak) gdzie zaczyna się ścieżka dydaktyczna (Pętla Lipnickiego), założona na dawnym wyrobisku torfu. Wędrując po drewnianej kładce znajdziemy tu unikatowe rośliny bagienno-torfowe takie jak rosiczki, a także grążele żółte i grzybienie białe. 

Dalej zielonym szlakiem obchodzącym jez. Plęsno trafimy na jego zachodnim krańcu na dąb Bartuś, który liczy sobie już 600 lat. Dąb posiada obwód 670 cm i wysokość około 25 metrów.

Dotarliśmy do jez. Wielkie Gacno, gdzie znajduje się słynny most zakochanych w kształcie serca, na którym trzeba sobie zrobić selfie (pd.-wsch. brzeg jeziora)! 

Swornegacie

W drugą wycieczkę (tym razem samochodową) wybraliśmy się do stolicy południowych Kaszub – Swornegaci. Nazwa Swornegacie pochodzi od dwóch kaszubskich słów: swory – czyli plecionego warkocza z korzeni sosnowych służącego do gacenia (umacniania) brzegów. Koniecznie trzeba tutaj zwiedzić Kaszubski Dom Rękodzieła Ludowego, posłuchać gwary kaszubskiej w sklepiku z pamiątkami regionalnymi.

W pobliskich Małych Swornegaciach mieliśmy okazję zobaczyć, jak podnoszony jest zwodzony most na kanale łączącym jez. Długie z Charzykowskim. 

Akwedukt Fojutowo

Największą atrakcją w tej części Borów Tucholskich jest skrzyżowanie rzek w Fojutowie. Zaparkowaliśmy samochód przy wielkim kompleksie turystycznym – Zajeździe Fojutowo. W parku znajdują się baseny, tężnie, stary wiatrak i atrakcje dla dzieci. Nieopodal znajduje się największa atrakcja regionu – skrzyżowanie rzek, unikatowy zabytek architektury hydrotechnicznej. Rzeczywiście, Wielki Kanał Brdy płynie tutaj akweduktem nad Czerską Strugą.

Wielki Kanał Brdy

Wielki Kanał Brdy o długości 21 km zbudowali Prusacy w I połowie XIX wieku, w celu nawodnienia łąk czerskich leżących w Borach Tucholskich. Żeby zobaczyć początek Wlk. Kanału Brdy pojechaliśmy do Rytla, skąd 4 km szlakiem pieszym pomiędzy Brdą a Wlk. Kanałem Brdy można dotrzeć do zapory Mylof (możliwy też dojazd samochodem). Zapora zbudowana w roku 1848 utworzyła na Brdzie sztuczny zbiornik, który jest uważany za najstarszy zbiornik wodny na terenie Polski. Mieści się tutaj Zakład Hodowli Pstrąga, który oferuje wyśmienite świeże i wędzone pstrągi.

Kuchnia regionalna

Dalej udaliśmy się do Charzykowych położonych nad dużym malowniczym jeziorem. Obiad w barze “As” okazał się prawdziwą atrakcją – spróbowaliśmy pysznej zupy rakowej, która jest specjalnością zakładu! Także serwowane tam ryby były niezwykle smaczne.

Krojanty

Ciekawym miejscem są Krojanty z odrestaurowanym dworem z XVIII/XIX w. (obecnie klinika rehabilitacyjna). To tutaj 1 września 1939 roku 18. pułk ułanów (dowódca – pułkownik Kazimierz Mastalerz) widząc w niewielkiej odległości oddział niemiecki w trakcie odpoczynku, wykonał szarżę siekąc szablami uciekających niemieckich żołnierzy. Na podstawie tej bitwy propaganda hitlerowska stworzyła zafałszowany mit szarżowania polskich ułanów na czołgi, który był także powielany w okresie PRL-u (m.in. w filmie Lotna w reż. Andrzeja Wajdy).

Pożyteczne informacje 

• Dwór Czartołomie, pensjonat, 6 pokoi, śniadania, możliwość wynajmu rowerów, www.czartolomiedwor.pl/
• Wyłuszczarnia Nasion Klosnowo, telefon 52 398 56 15