Ziemia chełmińska
Ziemia chełmińska pokrywa się z regionem Pojezierza Chełmińskiego stanowiącego część Pomorza Nadwiślańskiego. Dwa główne miasta ziemi chełmińskiej to położone nad Wisłą Chełmno, od którego pochodzi nazwa regionu i Toruń.
Ziemia chełmińska weszła w skład monarchii pierwszych Piastów na początku X w. Już na początku XI wieku w czasach panowania Mieszka II na Górze Św. Wawrzyńca w Kałdusie koło Chełmna istniał gród będący jednym z najważniejszych ośrodków władzy administracyjnej i kościelnej w państwie pierwszych Piastów. W grodzisku archeolodzy odkryli relikty wczesnoromańskiego jednonawowego kościoła z trzema absydami z I poł. XI w.
Zakon krzyżacki
W 1190 r. w Ziemi Świętej założono zakon krzyżacki. Celem zakonu była ochrona pielgrzymów przed muzułmanami. Oficjalna nazwa to Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Zakonnikami byli głownie rycerze z krajów germańskich. Kiedy los Królestwa Jerozolimskiego coraz silniej atakowanego przez muzułmanów został przesądzony, Krzyżacy poszukiwali nowych zadań i nowej siedziby. W 1226 r. zaprosił ich książę Konrad I Mazowiecki i nadał w dzierżawę zakonowi ziemię chełmińską. Krzyżacy na podstawie sfałszowanego dokumentu, tzw. falsyfikatu kruszwickiego, z 1230 r. (rzekomo nadającego im ziemię chełmińską w wieczyste posiadanie, a nie w dzierżawę), uzyskali w 1234 r. bullę papieża Grzegorza IX, który uznał suwerenną władzę Krzyżaków w ziemi chełmińskiej. Z ziemi chełmińskiej odbyło się kilka wypraw krzyżowych, które wywołały niszczycielskie wyprawy odwetowe ze strony pogańskich plemion pruskich. Krzyżacy zaczęli rozbudowywać swoje państwo na podbitych terenach Pomezanii, Pogezanii, Warmii, Sasinii i Galindii. W 1317 r. zwrócili się przeciw Mazowszu podbijając ziemię michałowską (część ziemi dobrzyńskiej naprzeciwko Brodnicy). Od 2. poł. XIII w. do ziemi chełmińskiej zaczęto zaliczać także zdobytą ziemię lubawską.
Zamek krzyżacki w Radzyniu Chełmińskim
W latach 1310-1330 zbudowano czworoboczny zamek, który był jednym z najmocniejszych zamków na południowych rubieżach państwa zakonnego. Po bitwie pod Grunwaldem zamek zdobyły wojska polskie 21 września 1410 r. W zamku osadzono polsko-czeską załogę. Polacy nie wykorzystali wiktorii grunwaldzkiej, król Władysław Jagiełło oddał Krzyżakom wszystkie zdobycze. Zgodnie z I pokoju toruńskim w 1411 r. zamek powrócił w ręce Krzyżaków. Po I rozbiorze Polski w 1772 r. zaczął być stopniowo rozbierany przez władze pruskie. Z pozyskanego materiału budowlanego wzniesiono wiele domów w Radzyniu.
Kościół św. Anny
Gotycki kościół św. Anny wznieśli Krzyżacy w pierwszej połowie XIV w. Kościół jest jednonawowy, z prostokątnym prezbiterium i wieżą dobudowaną od strony południowej.
Spośród wyposażenia wnętrza wyróżnia się obraz Bartłomieja Strobla Koronacja Marii ze św. Łukaszem i św. Mikołajem z 1643 r. Bartłomiej Strobel był nadwornym malarzem Władysława IV Wazy. Za prace jego warsztatu uważane są też malowidła na stropie prezbiterium. Dekoracja stropu nawy pochodzi z około 1680 r. Wyposażenie wnętrza jest przeważnie barokowe.
Powrót ziemi chełmińskiej do Polski
Obszar ziemi chełmińskiej powrócił do Królestwa Polskiego na mocy II pokoju toruńskiego (1466 r.), a w 1772 r. (z wyjątkiem Torunia) znalazł się w Królestwie Pruskim. W latach 1807–1815 ziemia chełmińska znajdowała się w Księstwie Warszawskim i następnie ponownie w Królestwie Prus. Po I wojnie światowej, w 1920 roku, cała ziemia chełmińska znalazła się z powrotem w państwie polskim. Łączny czas przynależności ziemi chełmińskiej do Polski wynosi 661 lat (ziemi michałowskiej 848 lat).
Synagoga w Radzyniu Chełmińskim
Synagoga została zbudowana pod koniec XIX w. Obecne pełni funkcje mieszkalne.
Kuchnia regionalna
Naprzeciw zamku mamy restaurację Oaza. Charakteryzuje się smacznym, niedrogim jedzeniem, w większości przygotowywanym na bieżąco.
Praktyczne informacje
- Motel Oaza, Waryńskiego 11, Radzyń Chełmiński