Na tatrzańskich szlakach: Dolina Chochołowska – Ornak

Usychające Tatry Zachodnie

Mapa regionu Tatr i Podhala	https://smakipolski.pl/www/mapa/#Mapak1
Mapa szlaków turystyki kulinarnej	https://smakipolski.pl/www/mapa/#Trasy&miasto=zakopane https://smakipolski.pl/www/mapa/#Trasa96

Tatry Zachodnie

Trzon krystaliczny głównego grzbietu Tatr Zachodnich stanowią głębinowe skały magmowe (granity) oraz skały metamorficzne (gnejs i łupki krystaliczne). Na zboczach Trzydniowiańskiego Wierchu i na Długim Upłazie dostrzec można z daleka kilka linii białych, lśniących kwarcytów wystających ponad powierzchnię. Północne stoki Tatr Zachodnich zbudowane są ze skał osadowych. W czasie epoki lodowcowej powstające tutaj lodowce były mniejsze i miały mniejszy wpływ na rzeźbę gór niż w Tatrach Wysokich. Największy wpływ na kształtowanie rzeźby terenu wywarły wody płynące – potoki, które wyrzeźbiły w skałach osadowych głębokie wąwozy Doliny Kościeliskiej i Chochołowskiej.

Dolina Chochołowska

Dolina Chochołowska jest najdłuższą i największą doliną w polskich Tatrach,. Zajmuje obszar ponad 35 km² i ma długość ok. 10 km. Dolina Chochołowska zbudowana jest z dwóch głównych rodzajów skał. Część południową (górną), powyżej Wyżniej Bramy Chochołowskiej budują skały krystaliczne – gnejsy i granity. Część północną (dolną) budują skały osadowe – łupki, wapienie kredowe i dolomity triasowe.

Skałki wapienne w dolnej części Doliny Chochołowskiej

Dolina Chochołowska, zbocze ogołocone ze świerków

Dolina Starorobociańska

Dolina Starorobociańska stanowi odgałęzienie Doliny Chochołowskiej. Nazwa doliny pochodzi od starej roboty, czyli nieczynnych sztolni dawnej kopalni, która działała w Banistym Żlebie na zboczach Ornaku już w 1520 r., a być może nawet wcześniej. Była to jedna z najstarszych kopalni w polskich Tatrach. Wydobywano tu rudy antymonowo-miedziane z domieszką srebra oraz piryt. Pozostałością po kopalni są zawalone sztolnie, hałdy oddzielonego od rudy płonnego urobku.

W górnej części doliny na Starorobociańskiej Równi od 1938 r. istniało niewielkie prywatne schronisko. W czasie wojny było wykorzystywane przez partyzantów Armii Krajowej. Po wojnie służyło za schronienie oddziałowi „Ognia” Józefa Kurasia walczącym z nowym komunistycznym reżimem. 7 grudnia 1946 r. stacjonujący tu oddział dowodzony przez Jana Kolasę „Powichra” został otoczony przez połączone oddziały UB i KBW. Zginęło podczas walki kilkunastu ludzi, 9 osób aresztowano, reszta rozproszyła się, natomiast budynek spłonął.

Wejście do Doliny Starorobociańskiej, też ogołocone ze świerków

By ratować Tatry, trwają prace nad usunięciem świerków zjadanych przez korniki

…miejsca gromadzenia drewna, rozjeżdżone drogi w parku narodowym (!)

Intensywne prace nad usunięciem obumarłych świerków

Jedyna pociecha, że dzięki kornikom poprawiła się widoczność, można podziwiać okoliczne szczyty, które dawniej były przesłonięte lasem

Na zboczach widać kolejne ogniska lasu zaatakowanego przez korniki

W drodze na Siwą Przełęczy, widok na Starorobociański Wierch, widać charakterystyczny kocioł polodowcowy

Kamienista (z lewej) i Bystra 2248 m n.p.m. (z prawej)

Ornak

Ornak to grzbiet górski oddzielający Dolinę Pyszniańską od Doliny Starorobociańskiej. Ornak ma cztery szczyty, najwyższym jest Zadni Ornak (1867 m).

Grzbiet Ornaku, widok w kierunku południowym – po lewej Bystra, po prawej Starorobociański Wierch, z tyłu po prawej Jarząbczy Wierch

Starorobociański Wierch z Ornaku , najbardziej z prawej Kończysty Wierch, za nim (z lewej) Jarząbczy Wierch

Smreczyński (z lewej), Kamieniesta i Bystra – widok z grani Ornaku

Zaczynamy schodzić z Ornaku w kierunku Iwaniackiej Przełęczy. Za przełęczą wyłania się potężny masyw Kominiarskiego Wierchu.

Na zachód od grzbietu Ornaku rozpościera się Dolina Pyszniańska, która przeżywa inwazję korników. Ponad połowa lasu już uschła !!!

Widok z Ornaku na Tomanową Przełęcz, od lewej Tomanowy, Smreczyński, Kamienista. U podnóży widać olbrzymie jasno brązowe połacie uschłych świerków, uszkodzonych przez korniki

Widok na Tomanową Przełęcz, w lewo od niej Stoły (skalna półka) i Ciemniak (2096 m n.p.m), na prawo – Tomanowy Wierch Polski i Smreczyński Wierch; w środku zdjęcia czarna plamka to Smreczyński Staw

Iwaniacka Przełęcz. Niedługo nie będzie tu lasu …I

Polana Chochołowska

Polana Chochołowska jest największą polaną w polskich Tatrach. Dawniej była jednym z głównych ośrodków pasterstwa w Tatrach.. W 1930 r. stało na niej 60 różnego rodzaju budynków; szałasów, szop, stodół z sianem, z których kilka przetrwało i w których prowadzony jest bufet góralski i prowadzony jest kulturowy wypas owiec.

Nazwa polany pochodzi od wsi Chochołów, która w XVI w. otrzymała prawa do jej wypasania. W 1821 r. osiem wsi wykupiło znaczny obszar Tatr w rejonie Doliny Chochołowskiej i Lejowej. Po II wojnie światowej włączono te tereny do TPN i górale utracili prawo do gospodarowania nimi. W wyniku długotrwałego procesu górale w 1983 r. odzyskali prawo do gospodarowania polaną. ale pod nadzorem TPN. Obecnie polana stanowi własność Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi z siedzibą w Witowie.

Wiosenne krokusy na Polanie Chochołowskiej, widok na Kominiarski Wierch, by Paweł Opioła – Praca własna, CC BY-SA 4.0

Polana Chochołowska, widok na Wołowiec (w centrum) i Jarząbczy Wierch (z lewej). By Opioła Jerzy – Praca własna, CC BY 2.5

Polana Chochołowska, w środku (z tyłu) Ornak

Na Polanie Chochołowskiej pod lasem stoi drewniana kapliczka w góralskim stylu pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. W niedzielę odbywają się w niej msze.

Mnichy Chochołowskie – pas skałek nad kapliczką

Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej

Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej jest największym schroniskiem w Tatrach Polskich. Pierwsze schronisko zbudowane w latach 1930–32.na potrzeby narciarstwa zostało spalone zostało przez Niemców w 1945 r. Obecny budynek został wybudowany w latach 1951–1953. Podczas swojej drugiej pielgrzymki do ojczyzny 23 czerwca 1983 r. przebywał w Dolinie Chochołowskiej papież Jan Paweł II. Pobyt ten został upamiętniony tablicą pamiątkową przy wejściu do schroniska, a także wytyczeniem szlaku papieskiego w Dolinie Jarząbczej. W schronisku znajduje się również rzeźba – podarunek dla papieża od Lecha Wałęsy.