Barcja (Dolne Prusy)
Krzyżacy sprowadzeni w 1226 r. przez Konrada I Mazowieckiego na ziemię chełmińska podbili najpierw Powiśle (Pomezanię) i Warmię. Po upadku I powstania pruskiego (w 1242 r.) rozpoczęły się najazdy krzyżackie na ziemie Bartów i Natangów. W latach 1251–1252 opanowano całe terytorium Barcji i dla umocnienia władzy zbudowano zamki w Bartoszycach i Reszlu. Wkrótce doszło do wybuchu II powstania pruskiego (1260 – 1273). Diwan – wódz Barcji oblegał przez 4 lata zamek w Bartoszycach. Uciekający Krzyżacy spalili Reszel. Po stłumieniu powstania, Barcja została włączona do państwa zakonu krzyżackiego.
Tereny Barcji i Natangii, czyli nizinny obszar dorzecza Pregoły i dolnego biegu Łyny nazwano Prusami Dolnymi (główne miasta to Królewiec, Bartoszyce, Węgorzewo, Barciany i Kętrzyn). W wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466) Prusy Dolne stały się lennem Polski. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 r. wprowadzono urzędowo protestantyzm (w odróżnieniu od sąsiedniej katolickiej Warmii). Prusy do 1657 r. pozostawały lennem Królestwa Polskiego, a później były częścią Królestwa Prus. Barcja należy do Polski 75 lat, a doliczając czasy lenna (lata 1466-1657) to łącznie 266 lat. Czas państwa krzyżackiego to 450 lat, a czas pozostawania pod panowaniem pruskim i niemieckim to 244 lata.
Zamek krzyżacki w Barcianach
Barciany były stolicą pruskiego plemienia Bartów. W 1250 terytorium to wraz z resztą Prus Dolnych zostało zajęte przez zakon krzyżacki. Wielki mistrz Winrych von Kniprode postanowił utworzyć w Barcianach nowe komturstwo i wybudować duży zamek. Prace zakończono pod koniec XIV w.
Pochodzący z wczesnego średniowiecza kamienny posąg „Baba”, który pozostawili po sobie Prusowie, stał do 1945 r. przed barciańskim zamkiem. Dziś jego replika znajduje się na dziedzińcu zamkowym w Olsztynie. Z posągiem związana jest legenda o wodzu Barto, który skamieniał z rozpaczy na wieść o zajęciu przez Krzyżaków ziemi barciańskiej.
Kościół Niepokalanego Serca NMP w Barcianach
Kościół Niepokalanego Serca NMP to XIV-wieczny gotycki kościół jednonawowy. W kościele znajduje się ołtarz ufundowany przez Rautterów w 1643 r. oraz pochodzące z 1750 r. organy wykonane przez A. G. Caspariniego i malarza Adolpha.
Pałac w Drogoszach
Pałac rodu von Dönhoff wybudowano w 1714 r. w stylu barokowym. Pałac jest jednym z trzech największych, tzw. królewskich, pałaców Prus Wschodnich. Pałac posiada dwie kondygnacje na całej długości fasady z czetrokolumnowym portykiem w porządku jońskim z trójosiowym ryzalitem. W lewym skrzydle pałacu od reprezentacyjnego wejścia znalazła się kaplica i ogród zimowy. W prawym skrzydle pałacu znajdowały się apartamenty dla gości i teatr. Pałac położony jest w parku krajobrazowym dochodzącym do rzeki Guber.
Pałac ma aż 12 kominów, 52 pokoje oraz 365 okien – wszystkie te elementy budowli nawiązują do kalendarza. W lewym skrzydle znajduje się kaplica pałacowa. Budynek otacza duży, piękny park.
Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej w Drogoszach
Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej w Drogoszach został wybudowany w XIV w. W 1742 r. od północy kościoła dobudowano kaplicę grobową Denhofów, na frontonie której umieszczono popiersie Bogusława Fryderyka Denhofa (budowniczy pałacu. Obok kościoła znajduje się budynek barokowej plebanii z XVIII w.
Pałac w Jegławkach
w XIV wieku zbudowano tu krzyżacki zamek myśliwski. W latach 1821-1944 majątek ziemski w Jegławkach należał do rodziny Siegfried. Neogotycki pałac zbudowano w 1848 r. wykorzystując pozostałości starszej budowli. Pałac zdobiony jest dwoma wieżami i dwoma ryzalitami.
Pałac w Rodelach
W okresie XVII-XIX w. Rodele były własnością rodu von Schwerin. Eklektyczny pałac w Rodelach wybudowany został w 1861 r. Pałac wzniesiony został na rzucie prostokąta, jako budowla dwupoziomowa. Na osi wzdłużnej pałacu od strony frontowej i parku znajdują się dwa ryzality.
Kościół w Windzie
Wieś założona przez komtura Fryderyka von Wendena. Od nazwiska komtura przyjęta została stara nazwa wsi – Wenden. Kościół gotycki pochodzi z pierwszej połowy XV w, wieża (w górnej części drewniana, w dolnej czteroczłonowa murowana) z 1843 r. Wystrój wnętrza pochodzi z XVIII w. Świadectwem czasów reformacji jest drewniana empora na słupach.
Pałac w Silginach
Neoklasycystyczny pałac został wybudowany w 1836 r. dla rodziny von Egloffsteinów. Architektura pałacu nawiązywała do włoskiej architektury pałacowej. Pałac znajduje się obecnie w stanie ruiny.
Kościół w Mołtajnach
W Mołtajnach znajduje się gotycki kościół z XV w. ze schodkowym szczytem. Kilkaset metrów od kościoła w Mołtajnach można znaleźć ruiny późnobarokowego pałacu, który należał do rodziny do rodziny von Egloffsteinów. Pałac został zbudowany w 1782 r. Budynek przetrwał wojnę lecz spalił się w 1983 r.
Pałac w Wielewie
W Wielewie znajduje się rokokowy pałac rodziny von Rautterów. We wsi jest też neogotycki zajazd z 1860 r.
Pałac w Skandławkach
W Skandławkach znajduje się klasycystyczny pałac z pierwszej połowy XIX w. rodziny Siegfried.
Cerkiew w Asunach, dawny kościół katolicki i luterański
W Asunach znajduje się gotycki kościół z końca XIV w. W latach 1525–1945 kościół był świątynią luterańską, a później znów katolicką. W 1958 r. kościół przekazano na cerkiew greckokatolicką. Świątynia posiada schodkowe szczyty, wystrój cerkwi pochodzi z XVII w.
Pałac w Skierkach
Pałac rodziny von Schwerinów pochodzi z XIX/XX w.
Folwark w Warnikajmach
Warnikajmy były w posiadaniu rodu Egloffsteinów. Na początku XX w. zbudowano tu neogotycki zamek z fortyfikacjami. Folwark został upodobniony do warownego przedzamcza z wieżą bramną, krużgankami od strony dziedzińca oraz basztami. Zamek został zlicytowany za długi właścicieli i rozebrany dla pozyskania cegły.
