Galindia, Północne Mazury, Kraina Wielkich Jezior, Dolne Prusy

Węgorzewo leży na północnym skraju Galindii – obszaru wielkiej puszczy zamieszkanej przez Galindów. Tereny na zachód i północ od Węgorzewa, a więc Barcję, Natangię i Nadrowię, czyli nizinne obszary dorzecza Pregoły i dolnego biegu Łyny nazwano Prusami Dolnymi (główne miasta to Królewiec, Bartoszyce, Węgorzewo, Barciany i Kętrzyn). Mazury to nazwa wprowadzona przez Niemców dla określenia terenów zamieszkałych przez polskojęzycznych osadników z Mazowsza (Masovia, stąd Masuren). Wielkie Jeziora leżą w Galindii (zamieszkałej ongiś przez Galindów).

W wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466) Prusy Dolne pozostały przy Prusach Zakonnych, które przeniosły do Królewca, swoją stolicę. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 w Prusach Dolnych zapanował protestantyzm (w odróżnieniu od sąsiedniej katolickiej Warmii). Prusy do 1657 r. pozostawały lennem Królestwa Polskiego, a później były częścią Królestwa Prus. Barcja należy do Polski 75 lat, a doliczając czasy lenna (lata 1466-1657) to łącznie 266 lat. Czas państwa krzyżackiego to 450 lat, a czas pozostawania pod panowaniem pruskim i niemieckim to 244 lata.

Węgorzewo- Węgobork

Tereny na południe od dzisiejszego Węgorzewa do XIII w. zamieszkiwali Galindowie,  a na zachód Bartowie. Między 1260 a 1283 rokiem obszar został opanowany przez Krzyżaków, którzy w 1312 zbudowali w pobliżu miejsca wypływu Węgorapy z Mamr drewniany zamek, zwany Angerburg, przy którym powstała osada przyzamkowa. W 1491 biskup warmiński Łukasz Watzenrode wydał pozwolenie na wybudowanie kościoła. W 1656 r. miasto zostało doszczętnie zniszczone przez Szwedów. Po tych zniszczeniach i wyludnieniach rozwijało się wskutek żywiołowej kolonizacji polskich osadników z Mazowsza. W tym czasie nosiło dwie nazwy: niemiecką Angerburg (od nazwy zamku) i polską Węgobork (przyswojenie nazwy niemieckiej).

Zamek krzyżacki w Węgorzewie

Zamek krzyżacki pochodzi z 1398 r., a został przebudowany w pierwszej połowie XVIII w. w stylu barokowym. W połowie XIX w. zamek został zaadaptowany na sąd i więzienie.

kościół św. Piotra i Pawła

późnogotycki kościół św. Piotra i Pawła pochodzi z lat 1605–11. W XVIII w. został powiększony o transept i dobudowaną wieżę. Późnorenesansowe wyposażenie wnętrza, ołtarz główny i ambona z XVII w. Nad portalem wieży umieszczone są herby barona Fryderyka zu Dohna i Andrzeja von Kreutzena – fundatorów kościoła.

Czasy pruskie i niemieckie

Węgorzewo zaczęło się szybko rozwijać w XIX w. Uruchomiono kanały łączący Wielkie Jeziora (1844-56) i do Węgorzewa zaczął przypływać statek z Giżycka. Na przełomie XIX/XX w. Doprowadzono linię kolejową. Z tego czasu mamy ratusz (XIX w.) przy ul. Zamkowej, przed wojną budynek Urzędu Finansowego, obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy.

W styczniu 1945 roku miasto zostaje zajęte przez Rosjan (zabudowa miasta zniszczona została w około 80% przez Armię Czerwoną). W 1945 miasto włączone zostało do Polski pod nazwą Węgobork (od 1946 Węgorzewo). Jego dotychczasowa, niemiecka ludność zastąpiona została polskimi ekspatriantami.

Cerkiew Świętego Krzyża w Węgorzewie

Jest to dawny kościół ewangelicki wybudowany w 1930 r. Kościół został w 1998 odkupiony przez grekokatolików. Obecnie trwają prace remontowe mające przystosować cerkiew do liturgii greckokatolickiej. Węgorzewscy ewangelicy w dalszym ciągu mają prawo korzystać z dolnej kaplicy.

Kanał Mazurski

Kanał Mazurski to nieukończony kanał wodny, którym Niemcy chcieli połączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z Bałtykiem poprzez rzeki Łynę i Pregołę. Budowę kanału rozpoczęto w 1911 roku. Do 1914 roku wykonano 3/4 robót ziemnych, ukończono większość obiektów pomocniczych i rozpoczęto budowę trzech śluz. Po wojnie prace zostały wznowione. Budowę wstrzymano ostatecznie w 1942 r.

Długość kanału wynosi 50 km (w tym 20 km przypada na teren Polski). Szerokość kanału na poziomie wody średniej sięga 25 m, a głębokość 2 m w wykopie i 3 m na odcinkach prowadzonych w nasypie. Różnica poziomu wód pomiędzy jeziorem Mamry, a rzeką Łyną wynosi około 111 m. Różnicę tę zniwelowano za pomocą 10 śluz, z których 5 znajduje się na terenie Polski.

Srokowo – Dryfort

Miejscowość Dryfort nazwę Srokowo uzyskało w 1950 r. dla upamiętnienia Stanisława Srokowskiego (1872–1950) – geografa, autora licznych prac naukowych na temat Prus Wschodnich

Kościół Świętego Krzyża w Srokowie wzniesiony w 1409 r. Ołtarz główny w kościele z 1824 r. wykonał Wilhelm Biereichel z Reszla. Ozdobą ołtarza jest drewniana figurka Pięknej Madonny z XV w. Organy w 1769 r. wykonał Jan Preuss z Królewca. Kościół był użytkowany przez protestantów. W Srokowie obok kościoła farnego w 1450 r. wybudowano kościół polski, który rozebrano w 1725 r.

Kościół ewangelicki – d. katolicki

Katolicy w Srokowie w 1937 r. wybudowali kaplicę z głazów granitowych. W 1945 kościół ten służył katolikom, a później gdy zmieniła się struktura wyznaniowa ludności protestanci zamienili się z katolikami na świątynie.

Ratusz w Srokowie

Ratusz wybudowany został w  XVI w. z fundacji Jana Zygmunta, elektora brandenburskiego. Obok ratusza zachował się XVIII-wieczny spichlerz z muru pruskiego.

Ponieważ Prusy Książęce były lennem Polski, elektor brandenburski Jan Zygmunt Hohenzollern złożył w Warszawie w 1611 r. przed królem Zygmunta III hołd lenny z Prus Książęcych. Na żądanie polskiego króla zgodził się na pewne koncesje na rzecz katolików na terenie protestanckich Prus Książęcych. Jan Zygmunt zmienił wyznanie przechodząc z luteranizmu na kalwinizm. Jego syn wsparł Szwedów w czasie wojen polsko-szwedzkich, a córka wyszła za mąż za Gustawa Adolfa, króla Szwecji, który splądrował całą Polskę. Z jakiej więc racji są te flagi polska i europejska przed jego tablicą?

Kościół św. Józefa w Węgielsztynie

We wsi znajduje się zabytkowy, późnogotycki, orientowany kościół św. Józefa z XV w. Wieża pochodzi z 1714. Ołtarz barokowy, ambona bogato zdobiona z końca XVI w. Przed wsią 1 km znajduje się grodzisko pruskie.

Pałac w Sztynorcie

Od 1420 r. aż do 1944 r. historia Sztynortu łączy się nierozerwalnie z rodem Lehndorffów. Wybudowali oni  pałac, który spłonął podczas szwedzkiego potopu za sprawą Tatarów, którzy jako sprzymierzeńcy Polski plądrowali w 1656 r. Prusy. Pałac odbudowała w 1691 r. hrabina Maria Eleonora Lehndorff (mąż – Ahasver von Lehndorff był szambelanem króla Jana II Kazimierza Wazy). Hrabina urządziła również osiemnastohektarowy park, okalający pałac od północy.

Kuchnia regionalna

W Węgorzewie warto wstąpić do Karczmy w Węgorzewie. Serwowane są tutaj dania regionalne – duży wybór ryb i pierogów.

Praktyczne informacje

• Karczma, ul. Zamkowa 10, Wegorzewo