„Śląski Wawel”, Pomnik Historii
Czasy piastowskie
Ziemia Brzeska przynależąca do Śląska stanowiła część rodzącej się Polski od czasów Mieszka i Bolesława Chrobrego. Łącznie region ten przynależał do Polski przez 393 lata (do Prus i Niemiec przez 204 lata). W 1138 roku na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego nastąpiło rozbicie dzielnicowe, a Śląsk przypadł najstarszemu synowi Krzywoustego, księciu Władysławowi II Wygnańcowi. W XIII w. księstwo śląskie uległo silnemu rozdrobnieniu, a w konsekwencji w 1311 r powstało księstwo brzeskie. Podobnie jak w przypadku innych księstw śląskich, ziemia brzeska już od końca XIII wieku stała się przedmiotem sporów między królem Czech Janem Luksemburskim i Władysławem I Łokietkiem. W 1339 roku w tzw. akcie krakowskim król Kazimierz Wielki zrzekł się na rzecz Luksemburgów swoich praw i roszczeń do większości śląskich księstw lennych, co ostatecznie potwierdził król Polski Ludwik Węgierski w 1372 roku, zrzekając się praw do Śląska na rzecz Królestwa Czech. Ostatnim księciem śląskim z rodu Piastów był panujący do 1675 r. książę brzeski Jerzy IV Wilhelm. Zmarł on w wieku 15 lat, a księstwo legnicko-brzeskie stało się częścią domeny cesarskiej Habsburgów.
Zamek Książąt Piastowskich
Wraz z powstaniem księstwa brzeskiego (1311 r.) rozbudowano istniejący w Brzegu zamek i wzniesiono gotycką kaplicę św. Jadwigi. W połowie XVI w. książę Jerzy II dokonał przebudowy zamku na styl renesansowy, wzorując się na zamku królewskim na Wawelu. Dzięki wielu podobieństwom, szczególnie krużgankom, zamek jest nazywany „Śląskim Wawelem”.
Brama wjazdowa ma motyw łuku triumfalnego ponad którym znajdują się posągi Jerzego II i jego żony Barbary, oraz herby rodowe trzymane przez pary giermków, a ponad I piętrem popiersia piastowskich władców Polski i książąt brzeskich od Piasta i Ziemowita do Fryderyka II legnicko-brzeskiego.
Dziedziniec zamku ozdabia wewnętrzny portal bramy wjazdowej i dwupiętrowe renesansowe krużganki.
Muzeum Piastów śląskich
Wraz ze śmiercią na zamku ostatniego Piasta śląskiego, Jerzego Wilhelma (1675 r.) zamek zaczął podupadać. Obecnie pełni rolę Muzeum Piastów Śląskich. Muzeum posiada zbiór śląskiej sztuki sakralnej od gotyku po barok. Kolegiatę została przekształcona w mauzoleum książąt śląskich. W piwnicy kościoła mamy katakumby książąt piastowskich, m.in. 14 cynowo – ołowianych sarkofagów Piastów legnicko – brzeskich (XVI – XVII w.).
Muzeum
Ratusz
Na rynku w Brzegu mamy renesansowy ratusz wybudowany w II poł. XVI w. uważany za jeden z najcenniejszych zabytków architektury renesansu w Polsce.
Czasy habsburskie – Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Z czasów dominacji Habsburgów najciekawszym zabytkiem jest kościół Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowany w latach 1734-1739 w stylu barokowym dla przybyłych wcześniej do miasta jezuitów. W kościele mamy niezwykle bogatą polichromię wykonaną przez J. Kubena przedstawiającą chwałę Krzyża Świętego.
Czasy pruskie/niemieckie – kościół św. Mikołaja
Na lewym brzegu Odry na wysokości Brzegu, na początku I wojny śląskiej (1741) doszło do bitwy pod Małujowicami wygranej przez króla pruskiego, Fryderyka II. Ziemia brzeska stała się własnością Królestwa Prus. Miasto szybko się rozwijało. Powstało wiele fabryk. W 1842 r. została otwarta linia kolejowa z Wrocławia przez Oławę do Brzegu, będąca najstarszą linią kolejową na obecnych ziemiach polskich. Wkrótce przedłużono ją do Gliwic. W 1909 r. wybudowano kanał żeglowny wzdłuż Odry i port miejski w Brzegu.
Symbolem czasów reformacji, a następnie pruskich i niemieckich może być kościół św. Mikołaja,. Jest to gotycka bazylika z XIV wieku (jedna z największych tego typu budowli gotyckich na Śląsku). W I poł. XVI w. piastowski książę Fryderyk II wprowadził w księstwie, jako obowiązujące, wyznanie luterańskie. Kościół przekształcono na świątynię luterańską i tak już pozostało przez cztery wieki, aż do 1945 r. Kościół w czasie ofensywy rosyjskiej w 1945 r spłonął, a następnie niszczał bez opieki. Dopiero w 1958 roku z inicjatywy księdza Kazimierza Makarskiego rozpoczęto odbudowę kościoła (widać ślady odbudowy na elewacji wież). Obecnie jest kościołem rzymsko-katolickim.
Jeszcze w XVII wieku w regionie Brzegu dominował język polski. Pomimo silnej germanizacji, w regionie przetrwała polskość w kolejnych wiekach. Teren objęty plebiscytem górnośląskim z 20 marca 1921 r zaczynał się 15 km na wschód od Brzegu (większość ludności opowiedziała się wtedy za Niemcami).
Kuchnia regionalna
Restauracja „Wozownia” oferuje potrawy tradycyjne dla kuchni Śląska Opolskiego: śląski rosół z kaczki, wołowiny i kurczaka z nudlami, żeberka pieczone z pańczkrautem, opolską roladę wołową z kluskami śląskimi i modrą kapustą, „Zapiekaniec Woźnicy” (ziemniaki zapiekane z sosem kurkowym), a na deser sernik na ciepło z lodem i bitą śmietaną.
Praktyczne informacje
- Restauracja „Wozownia”, ul. Piastowska 6
Zaplanuj wycieczkę