Szczypta historii

Ziemia sanocka należała do Polski od czasów Mieszka I. W XI w. weszła w skład Rusi Kijowskiej. W XII-XIII w. była w rękach węgierskich. Ziemia sanocka została skolonizowana przez kilka niemieckich rodów rycerskich przybyłych do Polski głównie z Węgier – Balowie, Tarnawscy i Fredrowie, z Czech – Herburtowie, ze Śląska – Kmitowie i Bobolowie. Stali się oni właścicielami ziem otaczających Sanok.

W 1340 r. na zasadzie spadku ziemie te Kazimierz III Wielki i włączył do Królestwa Polskiego. Osadnicy ruscy i wołoscy zaczęli się osiedlać na ziemi sanockiej w XV w. i dali oni początek ludności łemkowskiej. Ziemia sanocka przynależy do Polski przez 553 lata.

Sanok

Miasto zostało założone w 1339 przez księcia halicko-wołyńskiego Bolesława Jerzego II. Rok później ziemia sanocka została włączona do Królestwa Polskiego (1340 r.). W 1417 r. w Sanoku odbył się w kościele franciszkańskim ślub Władysława Jagiełły z jego trzecią żoną Elżbietą Granowską.

Na sanockim zamku, po śmierci Władysława Jagiełły, wiele lat zamieszkiwała jego czwarta żona, królowa Zofia Holszańska, zwana Sońką. W latach 1555–1556 w zamku w Sanoku mieszkała królowa węgierska Izabela. Od końca XVI w. rozpoczął się powolny upadek Sanoka. Wpłynęły na to liczne pożary, z których największy zniszczył miasto niemal doszczętnie – ocalał tylko kościół franciszkanów i Górne Przedmieście.

Zamek Królewski

Po przyłączeniu Rusi Halickiej do Polski, król Kazimierz Wielki rozkazał ok. roku 1370 obwarować Sanok i wybudować gotycki zamek.

W okresie zaborów zamek był siedzibą starostwa powiatu sanockiego. Upadek zamku nastąpił pod koniec XIX oraz na początku XX wieku. W 1915 po inwazji rosyjskiej, rozebrane zostało skrzydło południowe. W okresie międzywojennym od 1934 zamek pełnił funkcję Muzeum Ziemi Sanockiej. Obecnie mieści się tutaj Muzeum Historyczne posiadające cenne zbiory m.in. galerię autorską Zdzisława Beksińskiego.

Kościół i klasztor franciszkanów w Sanoku

Po utworzeniu zakonu franciszkańskiego w 1209, od początku XIII wieku jego przedstawiciele przybywali i rozpoczynali działalność na terenie Polski. Władysław Opolczyk (ówczesny zarządca Rusi Czerwonej) nakazał wybudować kościół i przekazać go zakonnikom franciszkańskim sprowadzonym z Lwowa. W 1384 siostra Kazimierza Wielkiego i matka króla Ludwika Węgierskiego, Elżbieta Łokietkówna wsparła budowę nowego drewnianego klasztoru w centrum miasta. Po pożarze w 1604 r. odbudowano kościół w konstrukcji murowanej w stylu barokowym. W okresie I Rzeczypospolitej pomieszczenia klasztoru były miejscem odbywania sejmików szlacheckich dla całej ziemi sanockiej. W latach 1632-1640 dokonano rozbudowy kościoła i klasztoru. W okresie Austro-Węgier władze cesarskie Józefa II Habsburga przejęły część pomieszczeń klasztornych i utworzyły w nich areszt.

W nawie głównej znajduje się po lewej obraz Matki Bożej Pocieszenia, a po prawej obraz św. Antoniego.

Ołtarz główny w prezbiterium.

Kościół Przemienienia Pańskiego

Kościół stoi w miejscu starej gotyckiej świątyni. Został zbudowany w 1886 r. w stylu neoromańskim.

Sobór Świętej Trójcy

Pierwotnie była to greckokatolicka cerkiew Zesłania Ducha Świętego. W 1957 r. cerkiew przeszła pod władanie Kościoła Prawosławnego. Cerkiew została wzniesiona w 1789 r. w stylu klasycystycznym, z barokowymi ołtarzami bocznymi oraz pełnym ikonostasem z XVII-wieczną ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Cerkiew ta nie jest typowa. Oprócz ołtarza głównego i ikonostasu posiada dwa boczne ołtarze ofiarne. Obydwa całkiem pojedyncze, symbolizują te cerkwie, które znajdowały się dawniej na terenie Sanoka.

Rynek i dwa ratusze

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku – pierwsze i największe pod względem liczby zgromadzonych obiektów muzeum etnograficzne w Polsce założone po drugiej wojnie światowej.

Arkadiusz Andrejkow

Arkadiusz Andrejkow pochodzący z Sanoka to przedstawiciel młodego pokolenia twórców, dla których tradycyjny warsztat i konwencjonalny przekaz formalny przestają wystarczać. Artysta namalował ponad sto murali – scen na stodołach i ścianach. W projekcie „Cichy Memoriał” są to głównie portrety, wizerunki osób i sceny rodzajowe. Murale Andrejkowa można znaleźć w wielu miejscach woj. podkarpackiego.

Kuchnia regionalna

Kuchnię regionalną posmakujemy w Gospodzie pod Białą Górą znajdującej się przed wejściem do skansenu.

Warto też wpaść do kultowej Chaty Starych Znajomych, położonej przy wyjeździe z miasta. Polecamy szczególnie pierogi. W Sanoku na Rynku możemy też popróbować proziaków, czyli placków mącznych z dodatkiem „prozy” (sody oczyszczonej) pochodzące z Podkarpacia. Możemy mieć proziaki na słodko (z truskawkami i z miętą), mięsem, z serami i czosnkiem niedźwiedzim.

Pożyteczne informacje

• Gospoda pod Białą Górą, Muzeum Budownictwa Ludowego, Rybickiego 3, Sanok
• Restauracja Chata Starych Znajomych, Zahutyń 281, Sanok
• Proziakownia, ul. Rynek 22, Sanok