Opatów
Opatów położony jest na Wyżynie Sandomierskiej, na wzgórzach o wysokości sięgającej 300 m n.p.m.
Jest to ośrodek grodowo-miejski powstały jako osada Żmigród pod koniec X w. w ramach budowy struktury administracyjno-gospodarczej państwa pierwszych Piastów. Teren ten przynależy do Polski przez 931 lat. W Opatowie była pierwsza polska komandoria templariuszy założona za czasów Henryka Sandomierskiego, który uczestniczył w krucjatach do Ziemi Świętej u boku rycerzy-zakonników. Pozostałością klasztoru templariuszy ma być rzekomo kolegiata św. Marcina.
Od XV w. aż do utraty niepodległości Opatów był miejscem sejmików dawnego województwa sandomierskiego. W 1514 r. dobra opatowskie kupił kanclerz wielki koronny Krzysztof Szydłowiecki. Przysłużył się on znacznie do rozwoju Opatowa. W tym czasie miasto zostało ufortyfikowane, z tego okresu zachowały się do dziś pozostałości murów miejskich z jedyną zachowaną bramą – Warszawską.
W okresie powstania styczniowego, Opatów wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Oddziały gen. Bosaka zdobyły Opatów 25 listopada 1863 r. Zdobyto broń i amunicję. Drugie uderzenie 21 lutego 1864 r. nie było udane. Bitwa opatowska przeszła do historii jako największa, a zarazem ostatnia bitwa powstańcza.
Kolegiat św. Marcina
Kolegiata św. Marcina to świątynia w stylu romańskim pochodząca z II poł. XII w. W kolegiacie znajduje się szereg unikatowych zabytków, np. odlany z brązu Lament Opatowski, przedstawiający rozpacz 41 mieszkańców Opatowa po śmierci Krzysztofa Szydłowieckiego, obok nagrobka kanclerza znajduje się także nagrobek jego córki, a także płyty nagrobne dwóch jego synów. Ponadto na ścianach kolegiaty, znajdują się malowidła przedstawiające sceny słynnych bitew – odsiecz wiedeńską, Psie Pole i Grunwald. Cenne są również XVIII-wieczne ławki i stalle, a także organy, dzieło sztuki organowej.
Kościół św. Marcina został wzniesiony z okolicznych ciosów piaskowca krzemienistego. Jest on trójnawową bazyliką z transeptem, z dwoma wieżami od zachodu oraz trzema apsydami od wschodu. Między wieżami znajduje się portal główny, romański z osadzonym na nim gotyckim portalem. W fasadzie zachodniej zwraca uwagę fryz z reliefem zoomorficznym. Romański portal znajduje się również w kruchcie północnej, ozdobiony motywami roślinnymi, w które wkomponowano herby Łabędź i Odrowąż.
W bocznym ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI wieku. Przypuszcza się, że został on namalowany przez Włocha Timoteo Viti z Urbino.
Lament Opatowski
Lament Opatowski to brązowa płaskorzeźba renesansowa, odlana w 1536 r. i umieszczona na cokole nagrobka kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego. Nagrobek pochodzi z warsztatu Bartolommeo Berrecciego. Scena na płycie przedstawia 41 postaci, które wstają właśnie od uczty poruszone wiadomością o śmierci kanclerza.
Kościół i klasztor Bernardynów w Opatowie
Barokowy klasztor oo. Bernardynów wzniesiony w XIV–XV w. na miejscu osady Żmigród. Wsławił się bohaterską obroną podczas najazdu Tatarów w XVI w. Wewnątrz szczególnie interesujący jest rokokowy ołtarz główny, iluzjonistyczne ołtarze boczne, wśród nich Tłocznia Mistyczna, oraz odnowione malowidła ścienne.król Zygmunt Stary,
Podziemia Opatowskie
W Opatowie znajdziemy system dawnych piwnic kupieckich wydrążonych w lessie pod rynkiem Starego Miasta. Część piwnic obmurowano i udostępniono do zwiedzania.
Ratusz w Opatowie
Ratusz powstał w II połowie XVI w. Budynek wybudowano dla kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego jako budowlę, w której zatrzymywał się, przebywając ze swoimi towarzyszami w Opatowie. W XIX w. budynek zamieniono na koszary i cerkiew parafialną pod wezwaniem Opieki Matki Bożej. W dwudziestoleciu międzywojennym gmach był siedzibą starostwa i sejmiku powiatowego.
W pobliskich Małoszycach urodził się Witold Gombrowicz, autor Ferdydurke.
Kuchnia regionalna
W restauracji Miodowy Młyn można zjeść pyszne pierogi z gęsiną, które są nawiązaniem do dawnych tradycji hodowli gęsi w regionie. Unikalne są również pierogi z dzikiej róży. W restauracji królują dania regionalne. Zgodnie z inicjatywą „Archeologia Smaku” przywracane są dawne smaki polskiej kuchni. Na lody warto wpaść do lodziarni Pod Białą Damą na Rynku.
Praktyczne informacje
- Restauracja Miodowy Młyn, ul. Legionów 3 27-500 Opatów
- Lodziarnia Pod Białą Damą, Plac Obrońców Pokoju 12, Opatów