Szczypta historii
W okolicach Trzebnicy, na zboczach Kociej Góry, znaleziono najstarsze obozowisko ludzkie (Homo erectus) na terenie Polski, datowane na 500 tys. lat. Trzebnica była już w czasach piastowskich ważną osadą na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych, z Wrocławia przez Żmigród do Poznania oraz przez Milicz do Kalisza i Gniezna. Trzebnica otrzymała prawa miejskie w 1250 r. W XIV wieku miasto znalazło się w granicach księstwa oleśnickiego. W 1348 r. wraz z całym Śląskiem została inkorporowana do Korony Czeskiej, w 1526 r. miasto przeszło pod panowanie austriackie, a w 1742 r. w wyniku wojen śląskich znalazła się w państwie pruskim. Łącznie czas przynależności Trzebnicy do Polski wynosi 393 lata.
Święta Jadwiga Śląska
Jadwiga była córką hrabiego Bertolda VI von Andechs z Bawarii. W wieku 12 lat została wydana za mąż za śląskiego księcia Henryka I Brodatego. Oboje z Henrykiem I byli ludźmi bardzo religijnymi, w 1209 roku złożyli śluby czystości, dbali o rozwój Kościoła i byli fundatorami wielu kościołów, w tym klasztoru sióstr cysterek w Trzebnicy. Jadwiga chodziła w habicie mniszki, z premedytacją spała na twardym łożu, podczas mrozów chodziła boso, a każdy dzień wypełniała wielogodzinnymi modlitwami. Jadwiga była matką Henryka II Pobożnego,
Po śmierci męża w 1238 zamieszkała w trzebnickim klasztorze, prowadzonym przez jej córkę Gertrudę. Wkrótce zaangażowała się w ożywienie życia religijnego Śląska, sprowadzając do tamtejszych kościołów duchownych z Niemiec. Jadwiga zmarła w 1243 roku w Trzebnicy w opinii świętości i została pochowana w kościele w Trzebnicy. W 1267 roku papież Klemens IV dokonał kanonizacji Jadwigi, którą zaczęto czcić jako patronkę Polski i całego Śląska. Święta Jadwiga przedstawiana jest boso w habicie cysterskim lub płaszczu książęcym, z mitrą książęcą na głowie. W ręku trzyma buty, makietę kościoła lub klasztoru.
Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy – mauzoleum Piastów śląskich
Klasztor w Trzebnicy ufundował książę Henryk Brodaty w 1202 r., pod wpływem swojej żony Jadwigi, jako siedzibę pierwszego w Polsce zakonu żeńskiego. Przeznaczono go dla cysterek, sprowadzonych z Bambergu w 1203 r. W związku z obecnością w bazylice grobu świętej Jadwigi, kościół już od XIV w. stał się sanktuarium.
W 1219 r. wybudowano w stylu romańskim trójnawowy, jeden z pierwszych w Polsce kościołów ceglanych. Szczególnie ważną dla historii architektury jest wybudowana w 1269 r. kaplica św. Jadwigi, która jest pierwszym w Polsce budynkiem zbudowanym w całości w stylu gotyckim. W kaplicy umieszczono szczątki św. Jadwigi. Od samego początku bazylika stała się mauzoleum Piastów śląskich – w sumie pochowano tu 22 przedstawicieli tego rodu, m.in. w 1238 – księcia wrocławskiego i krakowskiego Henryka I Brodatego.
Grób św. Jadwigi został wyeksponowany przez krakowskiego rzeźbiarza Marcina Bielawskiego w 1680 r. Wykonał on z marmuru: czarnego dębickiego i różowego paczółtowickiego sarkofag z rzeźbą świętej przykryty baldachimem wspartym na 14 kolumnach. W 1685 r. wyposażono kaplicę w ozdobną ambonę. Jednocześnie w samym kościele Jakub Bielawski (syn Marcina) wykonał w 1685 r. marmurowy sarkofag dla księcia Henryka I Brodatego.
Klasztor sióstr boromeuszek
Klasztor pocysterski w Trzebnicy należy do najstarszych i najpiękniejszych zabytków architektonicznych Śląska. Ponad 600 lat w klasztorze trzebnickim żyły, modliły się i pracowały siostry cysterki. Prusacy w 1811 roku dokonali sekularyzacji klasztoru. Klasztor służył jako szpital dla jeńców wojennych, w czasie wojen napoleońskich. Następnie urządzono w nim przędzalnie wełny i fabrykę sukna. W roku 1861 do Trzebnicy przybyły siostry boromeuszki i nabyły klasztor trzebnicki na własność.
Walka o polskość
W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała na południe od Trzebnicy. Duża część mieszkańców mówiła po polsku, a księżmi i zakonnikami byli Polacy. W 1764 r. władze pruskie wzmogły akcję germanizacyjną i wydały nakaz usunięcia księży i nauczycieli, którzy nie znają języka niemieckiego.
II wojna światowa
W wyniku II wojny światowej Trzebnica została zniszczona w 75%. 25 stycznia 1945 do Trzebnicy wkroczyły wojska sowieckie. W marcu i kwietniu 1945 r. skoncentrowała się w rejonie Wzgórz Trzebnickich II Armia Wojska Polskiego skąd wyruszyła nad Nysę Łużycką by wziąć udział w operacji berlińskiej. Sztab dowódcy II Armii gen. Świerczewskiego mieścił się w Trzebnicy w budynku sądu.
Kuchnia regionalna
Na posiłek wybraliśmy się do Czeskiej Besedy. Restauracja prowadzona przez Czecha, który z pasją opowiada o jedzeniu. Powinniśmy spróbować pysznych żeberek, knedlików, smażonego sera, strudla i czeskiego piwa.
Pożyteczne informacje
- Ceska Beseda, ul. Tadeusza Kościuszki 18, Trzebnica