Mapa ziemi przemyskiej	https://smakipolski.pl/www/mapa/#Mapar2
Mapa szlaków turystyki kulinarnej	https://smakipolski.pl/www/mapa/#Trasy&miasto=przemysl https://smakipolski.pl/www/mapa/#Trasa114

Wybraliśmy się do Przemyśla – pełnego zabytków miasta królewskiego I Rzeczypospolitej, stolicy ziemi przemyskiej wchodzącej w skład województwa ruskiego. W 2018 r. zespół staromiejski Przemyśla oraz kompleks Twierdzy Przemyśl zostały wpisane na listę pomników historii.

Szczypta historii

Początki Przemyśla związane są ze Wzgórzem Zamkowym, na którym odkryto palatium piastowskie z czasów Bolesława Chrobrego datowane na lata 1018–1032.

Miasto odzyskał dla Polski Bolesław I Chrobry podczas swojej słynnej wyprawy kijowskiej. W 1031 r. Przemyśl został ponownie włączony do Rusi. Przez wiele lat pełnił stołeczne funkcje w księstwie halicko-przemyskim. W 1340 r. księstwo halicko-przemyskie zajął Kazimierz Wielki, który zbudował w Przemyślu murowany zamek. Miasto stało się własnością królewską. Na wiek XV i XVI przypada okres największego rozkwitu miasta, które staje się jednym z najbogatszych w Koronie. Zbudowano mury miejskie, wodociągi, nowy ratusz, kamienice i kościoły. Oprócz Polaków, Rusinów i Niemców mieszkali tu również Żydzi, którzy mieli swoją własną dzielnicę. Podczas pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. Przemyśl wraz z południową Małopolską przeszedł pod panowanie Austriaków. Łączny czas przynależności Przemyśla do Polski wynosi 553 lata.

Zamek Kazimierzowski

Pierwszy zamek został wzniesiony na wzgórzu po roku 1340, za panowania Kazimierza Wielkiego w miejscu drewniano-ziemnego grodu, w którym już w początkach XI wieku król Bolesław Chrobry zbudował murowaną romańską rotundę i palatium (pałac). Zamek Kazimierza Wielkiego został zbudowany w stylu gotyckim. Z tego okresu do dziś zachowała się jedynie ostrołukowa brama wjazdowa. Zamek rozbudował w latach 1514–1553 Piotr Kmita Sobieński, wzmacniając jego obronność poprzez budowę bastei.

Pałac Lubomirskich w Przemyślu

Na polecenie księcia Hieronima Adama Lubomirskiego wybudowano w 1887 r. pałac według projektu Maksymiliana Nitscha.

Archikatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Gotycka archikatedra przemyska powstała w XV w. W 1724 r. biskup Aleksander Antoni Fredro herbu Bończa postanowił nadać gotyckiej katedrze stylistykę barokową. W 2014 r. udostępniono dla zwiedzających krypty pod świątynią. Najcenniejszym elementem podziemi są zewnętrzne ściany romańskiej rotundy św. Mikołaja, pochodzące prawdopodobnie z 1215 r., składającej się z kolistej nawy oraz podkowiastej absydy.

Kościół św. Marii Magdaleny i klasztor franciszkanów

Kościół św. Marii Magdaleny i Matki Bożej Niepokalanej i przylegający do niego klasztor franciszkanów to kompleks sakralny zbudowany w II połowie XVIII w. Na sklepieniach można zobaczyć liczne freski mistrza Stanisława Stroińskiego.

Kościół św. Teresy i klasztor karmelitów bosych

Kościół św. Teresy i klasztor karmelitów bosych to późnorenesansowy XVII-wieczny zespół klasztorny usytuowany na wzgórzu, jako jedna z najwyżej położonych przemyskich świątyń, obok Zamku Kazimierzowskiego dominuje w panoramie starej, prawobrzeżnej części miasta. W 1784 roku na mocy dekretów cesarza Józefa II przemyski karmel został zlikwidowany, a zakonnicy wysłani do klasztoru w Zagórzu. Opuszczony zespół klasztorny za zgodą władz zaborczych został przejęty przez grekokatolików. Od tego czasu służył jako katedra greckokatolickiej eparchii przemyskiej. W 1946 roku, po aresztowaniach greckokatolickich biskupów i likwidacji struktur Kościoła greckokatolickiego w Polsce, do kościoła po 162 latach powrócili karmelici, choć władze komunistyczne znacznie utrudniały korzystanie z obiektów klasztornych.

Kościół św. Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów reformatów

Kościół św. Antoniego Padewskiego został wybudowany w XVII w. w stylu barokowym i był użytkowany przez zakon franciszkanów reformatów. Staraniem Andrzeja Maksymiliana Fredry świątynia została odbudowana jako kościół murowany i otoczony murem z czterema basztami, pełniąc rolę barbakanu obronnego. W podziemiach klasztoru pochowany jest Andrzej Maksymilian Fredro. Kościół zdobią freski Stanisława Stroińskiego.

Kościół Trójcy Przenajświętszej i klasztor ss. benedyktynek

Kościół Trójcy Przenajświętszej razem z przyległym klasztorem sióstr benedyktynek stanowią najstarsze budowle Zasania – lewobrzeżnej części miasta. Barokowe budowle wzniesiono w latach 1768–1777. Kościół otoczono murami obronnymi ze strzelnicami (zachowane na długości około 350 metrów wraz z otworami strzelnic i fragmentami baszty). Fundatorem kościoła był Franciszek Salezy Potocki, wojewoda kijowski. W kościele obejrzeć można barokowe freski Stanisława Stroińskiego (z XVIII w.).

Archikatedra bizantyjsko-ukraińska św. Jana Chrzciciela

Barokowa świątynia została wybudowana przez jezuitów w latach 1626–1632. Po skasowaniu zakonu jezuitów przez cesarza Józefa kościół służył jako magazyn. Opuszczony i niszczejący został przejęty przez diecezję rzymskokatolicką i wyremontowany w 1904 roku. Pod wezwaniem Serca Pana Jezusa pełnił funkcję kościoła garnizonowego. kościół został przekazany w 1991 r. przez papieża Jana Pawła II w użytkowanie dla Kościoła greckokatolickiego.

W budynkach byłego klasztoru znajduje się Muzeum Archidiecezjalne.

Cerkiew bizantyjsko-ukraińska Matki Bożej Bolesnej i klasztor oo. bazylianów

Dzieje zakonu OO. Bazylianów w Przemyślu sięgają XIII wieku. W 1786 roku klasztor ten uległ kasacie, a działalność zakonna przerwana została aż do roku 1913, kiedy wybudowano dzisiejszy klasztor z kaplicą. W latach 1933-1935 w bezpośrednim sąsiedztwie budynku klasztornego wzniesiona została monumentalna cerkiew. Po wojnie zakonnicy odzyskali cerkiew dopiero w 1996 roku. Cerkiew otrzymała wspaniałe bizantyjskie malowidła w stylu ukraińskim oraz kamienny ikonostas. Autorem koncepcji odbudowy oraz wystroju wnętrz jest Jacek Mermon, architekt z Przemyśla.

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Przemyślu

Prawosławna cerkiew konkatedralna została wzniesiona ok. 1887 r. w miejscu dawnej cerkwi drewnianej, jako cerkiew greckokatolicka. Została zniszczona po II wojnie światowej i została odnowiona w 1984 r. W 2009 r. świątynia stała się wyłączną własnością Kościoła prawosławnego, natomiast Kościół greckokatolicki otrzymał odszkodowanie od Skarbu Państwa.

Kościół św. Jana Apostoła

Kościół św. Jana Apostoła to dawna cerkiew greckokatolicka zbudowana w latach 1887–1901. Cerkiew po 1944 roku została przejęta przez kościół rzymskokatolicki.

Nowa Synagoga

Budowę nowej synagogi zainicjował w 1905 roku przemyski działacz żydowski Mojżesz Scheinbach. Podczas II wojny światowej hitlerowcy urządzili w synagodze stajnię dla koni – dzięki temu synagoga nie została zburzona. Po zakończeniu wojny, w 1945 roku, synagogę ponownie otworzono i zaczęto odprawiać regularne nabożeństwa. W 1953 roku na polecenie Prezydium Miejskiej Rady Narodowej synagoga została przejęta i oddana Centrali Odzieżowej na skład tekstylniany mimo wyraźnego sprzeciwu lokalnej społeczności żydowskiej. Dopiero w 2006 r. budynek został zwrócony Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.

Wieża zegarowa – Muzeum Dzwonów i Fajek

Wieża została wzniesiona w latach 1775–1777 z fundacji przemyskiego biskupa greckokatolickiego Atanazego Szeptyckiego, jako dzwonnica przyszłej katedry greckokatolickiej (unickiej). Budowy katedry nigdy nie dokończono, a po kasacie klasztoru karmelitów w 1784 r. diecezja greckokatolicka otrzymała na własność karmelicki kościół pw. św. Teresy z przeznaczeniem na sobór katedralny. Dzwonnica ma 34 m wysokości. Od 1996 r. została adaptowana na Muzeum Dzwonów i Fajek. Wieża posiada dwa tarasy widokowe.

Twierdza Przemyśl

Twierdza Przemyśl to zespół obiektów obronnych otaczających całe miasto. Jest to trzecia co do wielkości twierdza w Europie (po Antwerpii i Verdun). Jej budowę rozpoczęto w latach wojny krymskiej (1853–1856), gdy stosunki między Rosją a Austrią uległy znacznemu pogorszeniu, a nowa wojna była nieunikniona. Głównym celem twierdzy miała być obrona Bramy Przemyskiej. Twierdza wyróżnia się aż trzema oblężeniami (rzeczy niespotykanej w dotychczasowej historii wojen) oraz najdłuższym okresem oblężenia w oderwaniu od stałego rodzimego frontu (173 dni). Po I wojnie światowej twierdza nie odegrała już ważniejszej roli, z czasem ulegając dewastacji.

Linia Mołotowa

Zgodnie z porozumieniem Ribbentrop – Mołotow, rzeka San stała się rzeką graniczną i Przemyśl prawobrzeżny przeszedł we władanie rosyjskie. Jeszcze w 1939 roku zaczęto budować system bunkrów i umocnień zwanych Linią Mołotowa. Przemyski Rejon Umocniony – wysunięty najbardziej na południe odcinek Linii Mołotowa, miał długość ok. 120 km. W Przemyskim Rejonie Umocnionym zbudowano ponad 100 obiektów obronnych, jednak wiele z nich nie ukończono, a realizację planu budowy oceniano na 50%. Jedynie w rejonie Medyki zrealizowano większość zaplanowanych prac.

Kuchnia regionalna

Najbardziej znaną restauracją jest restauracja Cuda Wianki w Rynku. Warto tu popróbować pysznych potraw regionalnych. Z kolei na lody należy się udać do cukierni Fiore. Zachwyca tu duży wybór deserów oraz lodów.

Pożyteczne informacje

• Restauracja Cuda Wianki, Rynek 5, Przemyśl
• Cukiernia Fiore, Kazimierza Wielkiego 17b, Przemyśl