Jarzębina (Jarząb pospolity) to drzewo powszechnie  spotykane w Polsce, które jesienią pokrywa się kiściami pięknych, soczystych czerwonych owoców. Jest pożywieniem nie tylko dla zwierząt i ptaków, ale również ludzi. Obok najpowszechniejszej w całej Polsce jarzębiny pospolitej na świecie występuje dużo odmian , które różnią się kształtem liści, wielkością i kolorem owoców oraz smakiem. Surowe owoce  jarzębiny są niejadalne z uwagi na to, że zawierają kwas parasorbowy – a ten może być toksyczny w większych dawkach. Kwas ten jednak po wysuszeniu lub przemrożeniu owoców przekształca się w prozdrowotny kwas sorbowy. Należy zatem zawsze owoce jarzębiny wstępnie przemrozić lub wysuszyć.

Konfitura jarzębinowa

Jagody jarzębiny zbieramy po pierwszych przymrozkach tj. w listopadzie ponieważ  najlepiej nadają się na wszelkiego rodzaju  przetwory (dżemy, marmolady, herbatki i nalewki). Owoce należy na początek zamrozić  dzięki czemu będą łagodniejsze w smaku, choć niewielka goryczka jednak pozostanie. Goryczka powoduje, że jarzębina ma unikalny i niepowtarzalny smak, dlatego  połączenie jarzębiny z innymi owocami np. jabłkami czy gruszkami lub imbirem  będzie dobrym pomysłem. Przetwory z jarzębiny przygotowujemy poprzez wielokrotne jej gotowanie/smażenie. Owoce  doprowadzamy do wrzenia, następnie odstawiamy  nawet do następnego dnia i ponownie gotujemy. Powtarzamy ten proces kilka razy. Ten sposób gotowania konfitury z jarzębiny zapobiega rozpadaniu się owoców oraz ogranicza smak goryczki.

Składniki

• 1 kg jagód jarzębiny,
• 1 – 1,5 kg cukru,
• sok z 1 cytryny, 
• 3 jabłka
• opcjonalnie ½ szklanki wody

Sposób przygotowania

Zanim zaczniemy gotować konfiturę  owoce jarzębiny moczymy 2 – 3 godziny  w zimnej wodzie . Następnie odcedzamy, suszymy  i przekładamy na blachę do pieczenia wyłożoną pergaminem. Czas pieczenia w piekarniku wynosi  około 20 minut w temperaturze 150 stopni. Po wyjęciu jarzębiny z piekarnika przekładamy jarzębinę do rondla i smażąc na małym ogniu zasypujemy owoce stopniowo cukrem (po kilka łyżek, aż zużyjemy połowę cukru).

Gdy powstanie gęsty syrop, przechodzimy do ostatniego etapu. Jagody jarzębiny zasypujemy drugą połową cukru i czekamy, aż cukier się rozpuści. Dodajemy starte na małych oczkach jabłka, sok z cytryny i dalej smażymy od czasu do czasu mieszając.

Powstałą konfiturę przekładamy do wyparzonych słoiczków i poddajemy pasteryzacji. Przechowujemy w chłodnym, ciemnym miejscu. Konfiturę możemy stosować do pieczywa, naleśników, serów, wędlin, mięs i ciasta. Jeśli  chodzi o mnie, najchętniej wykorzystuję ją do strucli jarzębinowej.

Przepis na struclę jarzębinową

składniki:

• ½ kg mąki,
• 20 dag cukru,
• kostka masła,
• 2 jajka,
• 1 żółtko,
• mały proszek do pieczenia,
• 3  łyżki kwaśnej śmietany

nadzienie

• nasza konfitura z jarzębiny – ilość według uznania,
• rodzynki

sposób przygotowania

Z podanych składników ręcznie zagnieść ciasto i  wstawić do lodówki na 2 godziny. Następnie  ciasto rozwałkować, posypać  tartą  bułką.  Przygotowaną przez nas konfiturę rozsmarować na cieście, zwinąć ciasto i  piec w 180 stopniach około 50 minut. Po wyjęciu z piekarnika posypać cukrem pudrem lub lukrem cytrynowym

Smacznego !

Przepis na lukier

składniki:

• sok z ½ cytryny,
• 1 szklanka cukru

przygotowanie  

Do gorącego soku  z cytryny stopniowo dodajemy cukier puder ciągle mieszając aż się rozpuści.

Właściwości prozdrowotne jarzębiny pospolitej

Owoce jarzębiny zawierają kwasy organiczne, karotenoidy, gorycze, pektyny, substancje garbnikowe, prowitaminę A, witaminę C, witaminę E, witaminę K, witaminę P, witaminy z grupy B. Dzięki temu mają dobroczynny wpływ na serce i układ krwionośny. Posiadają  właściwości przeciwmiażdżycowe, są naturalnym środkiem moczopędnym, stymulującym pracę jelit, wspomagającym trawienie, leczącym kamicę nerkową oraz żółciową.

Ciekawostki

Na święto Matki Bożej Zielnej gospodynie wplatały w wieńce baldachy jarzębin,  co miało zapewnić urodzajne plony na przyszły rok.

W tradycji ludowej nalewka i wino jarzębinowe stosowane było jako antyafrodyzjak dla panów, a młode kobiety wieszały sznury jarzębinowych korali na szyi wierząc, że soczyście czerwony kolor skutecznie uchroni  je przed urokami.

Opracowała Basia Sereczyńska