Mapa regionu Górnej Warty

https://smakipolski.pl/www/mapa/#Mapae6

Historia regionu

Południowa część woj. łódzkiego, obejmująca doliny górnej Warty i Prosny, przez wiele wieków była terenem granicznym  na styku ze Śląskiem, którym władali początkowo książęta piastowscy, później Czesi, Prusacy i Niemcy. Podczas rozbicia dzielnicowego ziemia wieluńska, zwana wtedy rudzką, znalazła się pod panowaniem Piastów śląskich. Ziemię rudzką ponownie przyłączył do Wielkopolski książę Przemysł I. Po upadku grodu w Rudzie i zwiększeniu się gospodarczego znaczenia Wielunia, w 1281 roku przeniesiono siedzibę kasztelanii do Wielunia i odtąd w źródłach historycznych ziemia rudzka zastąpiona jest nową nazwą – ziemia wieluńska. W 1391 r. ziemię wieluńską przyłączył ostatecznie do Królestwa Polski król Władysław II Jagiełło. W średniowieczu była częścią ziemi sieradzkiej oraz wieluńskiej, w I Rzeczpospolitej leżała w województwie sieradzkim. Ziemie te w czasie II rozbioru (1993 r.) przypadły Prusom, a później Rosji. Ziemia wieluńska powróciła do Polski w 1918 r. Tereny te należą do rdzennych polskich regionów, ich przynależność  do Polski wynosi łącznie 931 lata.

Bolesławiec

W czasie  rozbicia dzielnicowego Bolesławiec został wcielony do Korony przez króla Władysława Łokietka. W 1335 ziemia wieluńska należała do króla polskiego Kazimierza Wielkiego, który w 1370 zbudował w Bolesławcu zamek murowany. Oktogonalna wieża (stołp) w obrębie dziedzińca, pochodzi z końca XIV w. i przetrwała do dziś jako najlepiej zachowany i najbardziej charakterystyczny element warowni.

Wieluń

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. Prawa miejskie Wieluń uzyskał przed 1281. W XIV wieku Kazimierz III Wielki wybudował w Wieluniu murowany zamek, który potem był wielokrotnie przebudowywany. Po śmierci Kazimierza Wielkiego zamek, wraz z całą ziemią wieluńską, znalazł się w posiadaniu Władysława Opolczyka. Z jego fundacji zbudowano wtedy konwent pauliński z kościołem św. Mikołaja. Kościół jest obecnie w stylu barokowym z zachowaniem wielu elementów gotyckich.

Kolegiata Bożego Ciała w Wieluniu

Gotycki kościół wraz z klasztorem został zbudowany w XIV w. przez Kazimierza Wielkiego dla ojców augustianów. Obecnie jest sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Pocieszenia.

Kościoły typu wieluńskiego

Ziemia wieluńska jest słynna ze swoich szesnastowiecznych  modrzewiowych kościołów, charakteryzujących się jednolitym stylem architektonicznym: zrębową konstrukcją ścian nawy i prezbiterium, węższym od nawy i zamkniętym ścianą wieloboczną prezbiterium. Świątynie pokryte są gontem, dach jest wspólny nad prezbiterium i nawą. Na wieży dach namiotowy. Do nawy wiodą dwa wejścia. Kościoły tego stylu są bogato zdobione wewnątrz. Najcenniejszymi zabytkami tego typu są kościoły w Kadłubie, Grębieniu, Popowicach, Łaszewie, Wiktorowie, Wierzbiu, Gaszynie, Naramicach i Skomlinie.

Czasy zaborów

Po rozbiorach Polski miasto znalazło się pod zaborem rosyjskim.

Chróścin

W czasie Królestwa Polskiego właścicielem majątku w Chróścinie został rosyjski arystokrata Łopuchin. Wybudował on neogotycki zamek w II poł. XIX w. Obecnie mieści się tu Dom Pomocy Społecznej „Chróścin-Zamek”. W jej pobliżu znajduje się niewielka cerkiew prawosławna. Całość jest położona pośród lasów, w pobliżu rzeki Prosny (dawnej granicy).

Rodzina Łopuchinów ufundowała budowę prywatnej niewielkiej cerkwi. Służyła ona głównie rodzinie (miała być grobowcem Łopuchinów) oraz prawosławnym służącym i stacjonującym w okolicy żołnierzom z garnizonu przygranicznego. Cerkiew św. Jerzego w Chróścinie jest jedyną wiejską świątynią prawosławną w województwie łódzkim.

Pałac Męcińskich w Działoszynie 

W Działoszynie znajduje się klasycystyczny pałac rodziny Męcińskich.

Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu

Muzeum mieści się w dawnym klasztorze Bernardynek z pocz. XVII w., ufundowanym przez Annę Koniecpolską, matkę hetmana Stanisława Koniecpolskiego. Pełni rolę ośrodka badań przeszłości historycznej ziemi wieluńskiej. Muzeum posiada liczne i wartościowe eksponaty archeologiczne, historyczne, etnograficzne.

Wieluń – miejsce wybuchu II wojny światowej

Wieluń jest uważany za miejsce wybuchu II wojny światowej. Bombardowanie Wielunia – odbyło się 1 września o godzinie 4:40, a przeprowadziły je bombowce nurkujące Luftwaffe; jest ono często przywoływane jako przykład bestialstwa i nieuzasadnionego terroru niemieckiego lotnictwa wobec ludności cywilnej. Na początku okupacji niemieckiej miasto włączono do III Rzeszy. Okupanci używali nazw:  Welun w latach 1940–1941 i 1942–45 oraz Welungen 1941–42. Cała ludność żydowska została zebrana w getcie, w sierpniu 1942 przetrzymywana w kościele Bożego Ciała, a potem w większości wymordowana – głównie w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem.