Szczypta historii
Miasto zostało lokowane w 1362 r. na prawie magdeburskim na wyspie rzecznej na podstawie przywileju Kazimierza Wielkiego. Było własnością królewską. Ze względu na swe położenie miasto nie posiadało murów, tylko przy wlotach głównych dróg stały dwie bramy: Kaliska i Toruńska. Obok miasta wzniesiony został zamek ceglany na kamiennym fundamencie. W czasach Kazimierza Jagiellończyka odbywały się tu zwoływane przez króla zjazdy polskiej szlachty. W połowie XVII wieku miasto zaczęło podupadać. Poważnych zniszczeń doznało podczas potopu szwedzkiego w 1655 r.
Po II rozbiorze Polski (1793) Koło znalazło się w Królestwie Prus (Prusy Południowe). W 1815 r. Koło znalazło się w Królestwie Polskim pod panowaniem rosyjskim. Wyraźny rozwój gospodarczy nastąpił w 1 poł. XIX w., kiedy powstał kalisko-mazowiecki okręg przemysłowy. W 1842 Józef Freudenreich założył pierwszą fabrykę fajansu i majoliki, w 1876 w mieście działały już cztery fabryki ceramiczne. W czasie II wojny światowej Koło zostało wcielone do Rzeszy Niemieckiej, do Kraju Warty. Rozpoczął się terror wobec miejscowych Polaków oraz eksterminacja kolskich Żydów. Z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich. Do końca 1941 r. wszyscy kolscy Żydzi zostali rozstrzelani w mieście, albo zgładzeni w pobliskim miejscu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Region Koła przynależy do Polski łącznie 931 lat.
Zamek w Kole
Zamek został wybudowany w ostatnich latach panowania króla Kazimierza Wielkiego (przed 1362 rokiem) i stał się siedzibą starostów kolskich. W zamku od XV w. odbywały się w nim zjazdy wielkopolskiej szlachty. Warownia podupadła już w XVI wieku. Do naszych czasów dotrwały jedynie ruiny budowli – fragmenty zewnętrznych murów, fundamenty wieży bramnej i dolna część drugiej wieży.
Kościół farny Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole
Kościół gotycki wybudowano w XIII wieku. Zachowany do naszych czasów pochodzi z początków XV wieku. Kościół wyróżnia się polichromią oraz cennymi dziełami sztuki. Wewnątrz na szczególną uwagę zasługują: oryginalna gotycka ambona, późnorenesansowe sakramentarium z piaskowca oraz gotycka płyta nagrobna Jana z Garbowa.
Kościół Nawiedzenia NMP i klasztor bernardynów
Kompleks klasztorny wybudowan0 w drugiej połowie XV wieku. Późnobarokowy kościół powstał w latach 1773–1782. Charakteryzuje go bogate rokokowe wyposażenie wnętrza, m.in.: siedem ołtarzy architektonicznych, cztery konfesjonały, ambona, stalle zakonne. Od XV wieku kościołem i klasztorem opiekują się ojcowie bernardyni.
Ratusz miejski
Ratusz został wzniesiony w I połowie XVI wieku, pierwotnie w stylu gotyckim. Budynek był gruntownie przebudowany w latach 1835–1837przez polskiego architekta włoskiego pochodzenia – Henryka Marconiego. Budynek jest obecnie siedzibą władz miasta.
Kościół ewangelicko-augsburski
Budowę neogotyckiej ewangelickiej świątyni pod wezwaniem Opatrzności Bożej zakończono w 1883 r. W 2001 r. miała miejsce rekonsekracja świątyni.
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie nad Nerem
Kościół został wzniesiony w stylu neogotyckim w 1875 roku. Budowla została zaprojektowana przez inżyniera powiatowego Ignacego Miłobędzkiego, ojca Tadeusza Miłobędzkiego, profesora chemii, który w latach 1920–1921 pełnił funkcję rektora SGGW w Warszawie. W ołtarzu głównym są umieszczone: obraz Matki Boskiej Częstochowskiej a także rzeźby Świętych Apostołów Piotra i Pawła.
W czasie II wojny światowej w sąsiednim pałacu, a w latach 1944–1945 także w świątyni zwożona ludność żydowska była ograbiana z bagaży i odzieży, następnie była ładowana do samochodów – komór gazowych.
Niemiecki obóz śmierci w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof)
Ośrodek zagłady założony przez Niemców we wsi Chełmno nad Nerem funkcjonował od jesieni 1941 roku do 1944 roku. Było to główne miejsce masowej zagłady ludności żydowskiej z Kraju Warty oraz więźniów łódzkiego getta. Większość ludzi mordowano już w ciężarówkach gazami spalinowymi. Stosowano specjalnie przebudowane pojazdy do wnętrza których skierowane były rury wydechowe. Mniejsze grupy więźniów były także rozstrzeliwane. Liczbę ofiar szacuje się na 150–250 tys. ludzi. Na polanie w lesie rzuchowskim, na terenie z masowymi grobami i miejscem po krematoriach utworzono mauzoleum. Monumentalny pomnik wzniesiony w 1964 r. ma wymiary 35 i 36 m i wysokości 6–7 m.
Kościół św. Andrzeja Apostoła w Kościelcu
Romańską świątynię wybudowano w połowie XII wieku. W 1760 r. starosta kolski Rafał Gurowski dokonał rozbudowy nawy. Powstał wówczas drewniany kościół połączony z romańskim prezbiterium. W 2001 r. drewniana nawa została rozebrana i w jej miejscu pobudowano współczesną murowaną nawę, która nie reprezentuje żadnego stylu architektonicznego. Ołtarz główny reprezentuje styl rokokowy.
Pałac von Kreutzów w Kościelcu
Za zasługi w służbie w armii rosyjskiej, rodzina von Kreutz otrzymała Kościelec. Pod koniec XIX w. zbudowano jeden z najbardziej ciekawych zespołów rezydencjonalnych w Królestwie Polskim.
Zajazd pocztowy
Na rozwidleniu dróg we Władysławowie wznosi się klasycystyczny zajazd pocztowy z przełomu XVIII/XIX wieku.
Kuchnia regionalna
Najbardziej znanym miejscem w Kole z dobrą kawą, herbatą i deserami jest Kawiarnia Czajnik.
Pożyteczne informacje
- Czajnik, Wojciechowskiego 24, Koło
Zaplanuj wycieczkę
https://smakipolski.pl/www/mapa/#Mapap9