Na pograniczu Korony, Rusi i Polesia

Szczypta historii

W 1543 r. Zygmunt I Stary zezwolił Piotrowi Firlejowi na założenie miasta nazwanego od herbu Firlejów – Lewart, Lewartowem. W pobliżu Lewartowa stykały się granice Lubelszczyzny z Polesiem (Księstwem Litewskim) i Rusią Czerwoną. Pod koniec XVI w. Lewartów był ośrodkiem ruchu reformacyjnego. Założone w mieście przez Mikołaja Kazimierskiego gimnazjum ariańskie zasłynęło w całej Rzeczypospolitej. W 1580 roku odbył się synod braci polskich. Później miasto wielokrotnie zmieniało właścicieli. Na początku XVIII w. byli nimi Sanguszkowie herbu Pogoń Litewska, którzy przyczynili się do dalszego rozwoju miasta: przebudowali pałac, wybudowali dwa barokowe kościoły oraz kilka kamienic. Na prośbę Pawła Karola Sanguszki (rzekomo protoplastą jego rodu miał być Lubart, syn wielkiego księcia litewskiego – Giedymina) August III, przywilejem z 22 listopada 1744 roku wydał zgodę na zmianę nazwy miasta na Lubartów.

Po III rozbiorze Polski (1795) Lubartów znalazł się pod zaborem austriackim, a od 1815 roku pod zaborem rosyjskim. W 1939 roku Żydzi stanowili ponad 50% ludności Lubartowa. W 1941 roku utworzono w mieście getto. W 1942 roku żydowskich mieszkańców miasta wywieziono do obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze. W lipcu 1944 roku miasto zostało wyzwolone przez żołnierzy Armii Krajowej. Lubartów należy przez 931 lat do Polski.

Pałac Sanguszków

Posiadłość pałacowa została założona ok. połowy wieku XVI w. przez Piotra Firleja. Zniszczony podczas wojny północnej pałac został odbudowany w stylu barokowym z funduszy księcia Pawła Karola Sanguszki, według projektu Pawła Antoniego Fontany. Dobudowano wtedy portyk i trzecią kondygnację. Poza tym wyposażono wnętrza, dobudowano ogrodzenie oraz uporządkowano wystrój parku za pałacem.

Bazylika św. Anny

Barokowa bazylika św. Anny z fundacji Pawła Sanguszki została zbudowana w latach 1733–1738, wg projektu Pawła Antoniego Fontany. Fronton kościoła ozdabiają dwie wieże, które zwieńczone są hełmami oraz elewacja zdobiona pilastrami i gzymsami. Portal wejściowy, który jest wsparty na dwóch kolumnach jest wykonany z czarnego marmuru. W prawej nawie znajduje się epitafium z sercami fundatora (Pawła K. Sanguszki) i jego żony – Barbary z Duninów Sanguszkowej.

Klasztor kapucynów

Klasztor kapucynów pochodzi z lat 1737‒1741. Kościół św. Wawrzyńca ufundowany przez Pawła Karola Sanguszkę i Mikołaja Krzyneckiego z Urzędowa został zaprojektowany przez Pawła Antoniego Fontanę. Jest to budowla jednonawowa, barokowa, oszczędna w bryle i dekoracjach (zgodnie z regułami zakonu kapucynów). Charakterystyczna jest elewacja kościoła, która nawiązuje do głównego kościoła tego zakonu, znajdującego się w Rzymie. Ozdobą wnętrza kościoła są osiemnastowieczne płótna ołtarzowe, autorstwa Szymona Czechowicza.

Muzeum Ziemi Lubartowskiej

W dworku z XVIII‒XIX w. znajduje się. Muzeum Ziemi Lubartowskiej.

Kościół św. Marii Magdaleny w Sernikach

Nazwa wsi Serniki koło Lubartowa wiąże się z serami dobrej jakości, jakie były wytwarzane przez jej mieszkańców. Serniki znajdowały się między innymi we władaniu Osmólskich, Siennickich i Potockich. Eustachy Potocki, generał artylerii litewskiej, ufundował późnobarokowy kościół. Świątynię wg projektu Jakuba Fontany wybudowano w latach 1758–1766.

Kuchnia regionalna

Wyśmienite dania kuchni polskiej i regionalnej serwowane są w Starej Łaźni w Lubartowie. Polecamy zupy – żurek, chłodnik, flaki oraz wspaniałą polędwicę, schabowego, sandacza na pierzynce, golonkę, pielmieni i makarony, a na deser szarlotkę.

Pożyteczne informacje

• Stara Łaźnia, ul. Gen. Orlicz-Dreszera 17, Lubartów

Zaplanuj wycieczkę