Szczypta historii

Wybraliśmy się na wycieczkę na Wyżynę Krakowsko-Częstochowską do źródeł Czarnej Przemszy i Warty, gdzie na szlaku Orlich Gniazd leży wspaniały zamek Ogrodzieniec. Dobra ogrodzieńskie należały w średniowieczu do mieszczan krakowskich. W 1540 dobra ogrodzieńskie kupił burgrabia i żupnik chęciński Jan Boner. Wkrótce majątek stał się własnością marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja, który pojął za żonę Bonerównę. Mikołaj Firlej w 1651 r. zamienił kościół na zbór braci polskich. Ze zniszczeń po potopie szwedzkim miasteczko i zamek częściowo odbudował (w latach 1669–1680) kasztelan krakowski Stanisław Warszycki. W 1795 r. Ogrodzieniec znalazł się w zaborze pruskim (Nowy Śląsk), a od 1815 r. w zaborze rosyjskim (Królestwo Polskie). Teren Jury w okolicach Ogrodzieńca należy do rdzennych terenów Polski i przynależy do państwa polskiego przez 909 lat.

Zamek Ogrodzieniec

Zamek leży na najwyższym wzniesieniu Jury Krakowsko-Częstochowskiej – Górze Zamkowej wznoszącej się na 515,5 m n.p.m. Zamek został wybudowany w miejscu drewnianego grodu przez króla Kazimierza Wielkiego. Wieloletnimi właścicielami zamku byli Włodkowie herbu Sulima. W 1470 r. zamek oraz przyległe dobra ziemskie kupili od Sulimów majętni mieszczanie krakowscy. Zamek przebudował i rozbudował (dodał nowe skrzydło) w latach 1530–1545 Seweryn Boner, który przekształcił średniowieczną warownię na renesansowy zamek.

W 1655 r. zamek został częściowo spalony przez wojska szwedzkie, które stacjonowały w nim prawie dwa lata, rujnując znaczną część zabudowań. Kolejnym właścicielem został w 1669 r. Stanisław Warszycki, kasztelan krakowski. Zamek ogrodzieniecki za jego panowania został częściowo odbudowany po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów. Kolejne zniszczenia dokonane przez wojska szwedzkie Karola XII doprowadziły zamek do ruiny.

Podnóża Góry Zamkowej (515,5 m n.p.m.), na której leży zamek są obszarem źródliskowym dla Czarnej Przemszy (miejscowość Bzów), Pilicy (Czarny Las, Pilica) – dopływów Wisły i Warty (Kromołów) – dopływu Odry.

Kaplica w Podzamczu

Na sąsiadującym z zamkiem rynku w Podzamczu znajduje się kaplica, która została wybudowana z elementów zamkowych (portal, ślimacznice, gzyms). W jej wnętrzu znajdują się oryginalne elementy z kaplicy zamkowej w baszcie bramnej – zwornik sklepienia, kula armatnia, która miała wpaść do zamku w czasie potopu szwedzkiego oraz renesansowa figura Matki Boskiej.

Kościół Przemienienia Pańskiego w Ogrodzieńcu

Kościół został wybudowany w 1787 r. przez właściciela Ogrodzieńca, Jana Józefa Jaklińskiego. Świątynia posiada cechy późnobarokowe i klasycystyczne. Wnętrze posiada sklepienia beczkowe. Przy bocznym ołtarzu umieszczony jest obraz Matki Boskiej Śnieżnej przywieziony do Polski na początku XVII w.

Sanktuarium Matki Boskiej Skałkowej w Podzamczu

W 1818 r. na wapiennej skale jednemu z mieszkańców Podzamcza ukazał się wizerunek Matki Boskiej. Wodę ze źródełka wypływającego przy skale uważano za leczniczą i chorzy przybywali obmywać się nią. Źródełko jednak zanikło. W 2000 r. wybudowano kaplicę, zaprojektowaną przez architekta mgr inż. Marka Tonderę.

Gród na Górze Birów

Blisko zamku ogrodzienieckiego na wzgórzu Birów zrekonstruowany gród pochodzący z XII w. Obronne mury są komponowane w istniejące naturalne skały, a brakujące fragmenty zostałyuzupełnione kamienno-ziemnym wałem skrzyniowym. Dowodami świadczącymi o zamieszkiwaniu na Birowie ludzi wielu kultur są znalezione przez archeologów tzw. artefakty. O pobycie myśliwych z paleolitu świadczą ślady obozowiska, krzemienne narzędzia, kości niedźwiedzia jaskiniowego i ozdoby wykonane z poroża renifera. Dowodem zamieszkiwania ludzi późniejszych kultur są fragmenty glinianych naczyń, przęsliki tkackie, groty strzał, podkowy końskie, elementy nożyc i ozdobnych fibul. Mocnym dowodem istnienia słowiańskiej osady jest datowane na VIII-X wiek naszej ery cmentarzysko kurhanowe w lesie po południowo-wschodniej stronie wzgórza.

Kościół św. Jakuba Apostoła w Gieble

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Gieble to XII-wieczny kościół romański zbudowany z ciosów kamiennych. Jest to jeden z najstarszych kościołów wiejskich w Małopolsce.

Strażnica obronna w Ryczowie

Strażnica Ryczów powstała w końcu XIV w. z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. Strażnicę wzniesiono na trudno dostępnej skale Strażnica. Obecnie zachowały się fragmenty murów i wał do wysokości około 1,5 m.

Kuchnia regionalna

W Gieble znajduje się piekarnia „Podpłomyk” o średniowiecznych korzeniach, produkująca do dnia dzisiejszego słynne bułki i chleby.

Zaplanuj wycieczkę