Gdzie polski król zaplanował rozbiór Polski

Szczypta historii

Wybraliśmy się na wycieczkę do Wschowy na dawnym pograniczu Wielkopolski i Dolnego Śląska. Wschowa leży w historycznej Wielkopolsce, w dawnej ziemi wschowskiej, której była stolicą. Za panowania Konrada I głogowskiego oraz w latach 1290–1343 należała do księstwa głogowskiego, w związku z czym stanowiła część Dolnego Śląska. W 1343 Wschowa została przyłączona z powrotem do Wielkopolski przez Kazimierza Wielkiego. Kazimierz Wielki ożenił się we Wschowie w  1365 r. z księżniczką Jadwigą Żagańską.

Prawa miejskie Wschowa uzyskała w XIII wieku. Wschowę uważano za jedno z siedmiu najbogatszych miast Królestwa Polskiego. W 1706 r. pod Wschową, w czasie III wojny północnej, odbyła się bitwa między siłami szwedzkimi a armiami Saksonii i Rosji, w której Szwedzi odnieśli zdecydowane zwycięstwo. W XVIII wieku często rezydowali tu królowie August II i August III, a także obradował senat. W tym czasie Wschowa pełniła rolę drugiej, „nieoficjalnej stolicy Polski”. W 1793 r. w wyniku II rozbioru Polski Wschowa została wcielona do Królestwa Prus i przyłączona do Śląska. Ze względu na przewagę ludności niemieckiej w mieście, po I wojnie światowej pozostało ono w granicach Niemiec. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. pod Wschowę dotarły oddziały Wojska Polskiego, które ostrzelały miasto (wypad na Wschowę). Wschowa należy do Polski przez 437 lat.

Wschowa – saską rezydencją królewską

W XVIII wieku, gdy wybraliśmy sobie za króla Augusta II i później jego syna Augusta III z Saksonii, to musieli oni często podróżować pomiędzy Dreznem i Warszawą. Wschowa położona na zachodnich kresach Rzeczpospolitej, leżąca w połowie drogi, stała się wygodnym miejscem do sprawowania władzy. Podejmowano tutaj posłów, obradował sejm (po raz pierwszy w 1699). Na siedzibę Sasów zaadaptowano XVII-wieczne kamienice na Rynku (zachodnia pierzeja). Obrady i spotkania odbywały się w ratuszu.

August II Mocny przebywał we Wschowie siedmiokrotnie. Zaangażowany w walkę ze Szwedami (wojna północna, najazd szwedzki na Polskę) oraz wojnę domową z królem Stanisławem Leszczyńskim, August II kolaborował z carem Piotrem I, czego konsekwencją było wprowadzenie do Rzeczpospolitej zarówno wojsk saskich jak i rosyjskich. Być może we Wschowie, król Polski August II postanowił przeprowadzić rozbiór Rzeczypospolitej. Dzięki Augustowi II, na Sejmie Niemym, który odbył się w 1717 roku, przyjęto uchwały o ograniczeniu kompetencji hetmanów i ustaleniu liczby wojska Rzeczpospolitej tylko na 24 tys. żołnierzy. Z pozytywów – August II wybudował Pałac Saski w Warszawie oraz ustanowił Order Orła Białego. Zasłynął z licznych romansów – miał ponoć ponad trzysta nielegalnych potomków. Zmarł w 1733 roku w Warszawie, a pochowano go na Wawelu.

Ratusz we Wschowie

Najstarsza częścią ratusza jest monumentalna wieża pochodząca z XVI wieku. W czasach saskich, gdy Wschowa stała się nieoficjalną stolicą Polski, ratusz był miejscem wielu ważnych wydarzeń, np. w 1737 r. podczas obrad senatu do miasta przybyło tureckie poselstwo Wysokiej Porty z Mustafą Effendim na czele. Kilka dni później podpisano we Wschowie konkordat ze Stolicą Apostolską.

Zamek Królewski

Gdy wcześniejszy gród został zniszczony w 1343 r. przez wojska Kazimierza Wielkiego, to na jego miejscu zbudowano murowany zamek, który należał do dóbr królewskich. Po rozbiorach zamek został w dużej mierze zniszczony. Na początku XIX wieku na fundamentach zamku utworzono więzienie. W latach powojennych, do 1999 w budynku działał zakład odzieżowy. W 2000 roku obiekt zaadaptowano na hotel i restaurację o nazwie „Zamek Królewski”.

Kościół farny św. Stanisława Biskupa Męczennika

Gotycki kościół pochodzi z XIV wieku. Po pożarach został przebudowany w XVI w. Kościół przebudowano na barokowy w latach 1720-1726 według projektu słynnego włoskiego architekta Pompeo Ferrariego. Wyposażenie wnętrza jest utrzymane w stylu barokowym i pochodzi z XVIII stulecia. W ołtarzu głównym mieści się obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, którego autorem jest Szymon Czechowicz.

Kościół ewangelicki pod wezwaniem Żłóbka Pana Jezusa

Kościół ewangelicki powstał w 1604 roku z połączonych dwóch gotyckich budynków mieszkalnych. Obecnie jest opuszczony.

Zespół klasztorny franciszkanów

Zespół klasztorny franciszkanów (dawniej bernardynów) pochodzi z XVII w. Bernardyni zostali sprowadzeni do Wschowy przez Kazimierza Jagiellończyka w 1457 roku. W tym właśnie czasie został wzniesiony szachulcowy kościół i klasztor. W roku 1556 klasztor został spalony przez protestantów. W odbudowanym kościele główny ołtarz oraz boczne są wykonane w stylu rokokowym przez Antoniego Schulza z Rawicza. W ściany naw zostały wbudowane renesansowe epitafia Mikołaja Tarnowskiego oraz rodziny Gurowskich z portretami trumiennymi. Kościół św. Józefa został ustanowiony sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Matki Bożej Pocieszenia.

Cmentarz ewangelicki

Dawny cmentarz ewangelicki mieści obecnie Lapidarium Rzeźby Nagrobnej. Cmentarz założony był w 1609 roku.

Dwór Mielęckich

W klasycystycznym dworze Mielęckich z XVIII/XIX w. mieści się obecnie szkoła muzyczna.

Okolice Wschowy

Przyczyna Górna

W Przyczynie Górnej znajdują się dwa pałace z XIX wieku oraz gotycki kościół św. Jerzego z XIV wieku.

Dębowa Łęka

W Dębowej Łęce znajduje się neorenesansowy zespół pałacowy z XIX w. oraz gotycki kościół z XV w.

Osowa Sień

W Osowej Sieni znajduje się pałac von Seherr-Thossów z XIX/XX w., dwa dwory z XIX w. oraz gotycki kościół z XIV/XV w. zbudowany z głazów narzutowych, z drewnianą wieżą.

Dawna kolumna Bismarcka

Na miejscu kolumny upamiętniającej pruskiego kanclerza Ottona von Bismarcka (rozebranej ok. 1960 r.) ustawiono zadem w kierunku Niemiec, pomnik byka. Buhaj Ilon był w Polsce prototypem rozpłodowym rasy holsztyno-fryzyjskiej, stanowiąc z uwagi na swoją nieprzeciętną wydajność dumę Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Osowej Sieni.

Kuchnia regionalna

We Wschowie (i okolicach) działa cukiernia „Szarlotka”. Wyroby cukiernicze tworzone są na bazie naturalnych składników, wg tradycyjnych receptur opartych na jajkach, spirytusie i maśle.

Pożyteczne informacje

• Cukiernia Szarlotka, Bohaterów Westerplatte 15, Wschowa

Zaplanuj wycieczkę