Wybraliśmy się do dolnośląskiego Żagania (choć dzisiaj leży w woj. lubuskim). Nazwa miasta pochodzi od staropolskiego słowa żagwia oznaczającego zażegać, zapalać, spalać, co mogło być echem po początkach osadnictwa, związanych z wypalaniem puszczy pierwotnej (podobne są nazwy okolicznych miejscowości: Żary, Zgorzelec). Według legendy Żagań został założony ok. 700 roku przez słowiańską księżniczkę Żagannę, która była córką Wandy, a wnuczką króla Kraka.

Szczypta historii

Od końca XIII wieku Żagań był stolicą samodzielnego księstwa żagańskiego, które  wyodrębniło się na Dolnym Śląsku w okresie rozbicia dzielnicowego Królestwa Polskiego. Pierwszym księciem żagańskim był Przemko, który nakazał powiększyć gród i miasto w kierunku wschodnim, powstał wówczas obecny plac Słowiański. Żagań otrzymał prawa miejskie od księcia Konrada I w połowie XIII w. Księstwo było do 1472 rządzone przez Piastów śląskich.

W 1472 r. Jan II Szalony sprzedał księstwo żagańskie książętom saskim. W tym okresie księstwem rządziło pięciu książąt z rodu Wettinów, z których ostatni, książę Moritz, w 1549 wymienił Żagań za terytoria czeskie, przekazując go królowi Ferdynandowi Habsburgowi. W 1627 cesarz Ferdynand II Habsburg sprzedał księstwo dowódcy swoich wojsk Albrechtowi Wallensteinowi, który doprowadził do znacznego rozwoju miasta. Wallenstein sprowadził do miasta wielkiego uczonego, astronoma Jana Keplera, który prowadził w Żaganiu obserwacje astronomiczne i meteorologiczne. W 1785 księstwo przeszło w posiadanie Piotra Birona, księcia kurlandzkiego. Potomkowie Birona rządzili Żaganiem do 1935 roku, kiedy to władze III Rzeszy skonfiskowały pałac książęcy. Księstwo Żagańskie powróciło do Polski w maju 1945 r. W 1951 r. państwo polskie przyznało rekompensatę w wysokości 6 mln dolarów za upaństwowienie obszaru dawnego Księstwa Żagańskiego. Potomkowie rodu de Talleyrand-Périgord (obecnie de Andia) do dziś naszą tytuł książąt Żagania. Czas przynależności miasta do Polski wynosi 393 lata, czasy saskie to 77 lat, austriackie 200 lat, a prusko-niemieckie 200 lat.

Klasztor poaugustiański – Pomnik Historii

Zespół klasztorny poaugustiański pochodzi z XIV–XVIII wieku i jest uznany za Pomnik Historii. W 1285 r. książę Konrad II Garbaty przekazał Augustianom zamek, który w połowie XIV wieku został rozbudowany (dobudowano pałac opacki). W klasztorze znajduje się kościół Wniebowzięcia NMP, kapitularz, kaplica św. Anny z gotyckimi sklepieniami oraz biblioteka klasztorna z XVIII-wiecznym wystrojem, zbiorem starodruków i dwoma XVII-wiecznymi globusami, które należały do astronoma J. Keplera. Dawny konwikt (budynek mieszkalno-gospodarczy) i spichlerz adaptowano na hotel turystyczny PTTK.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

W drugiej połowie XIV stulecia augustianie wybudowali bazylikę o trzech nawach. Budowla została poważnie przebudowana w 1515 roku – została wybudowana nowa wieża i wielki zachodni szczyt oraz została podwyższona nawa główna. W roku 1602 od zachodu dobudowano renesansową loggię. Po pożarze w 1730 odbudowane wnętrze otrzymało bogaty barokowy wystrój sztukatorsko-rzeźbiarski, wykonany przez Jana Urbańskiego i Jana Haberla z Wrocławia. W kościele mieści się gotycki sarkofag księcia głogowsko-żagańskiego Henryka IV Wiernego. Na zabytkowych organach grał F. Liszt podczas ślubu A. Radziwiłła w 1857 r.

Pałac w Żaganiu

Na miejscu średniowiecznego piastowskiego zamku, rodzina Lobkowitzów zbudowała w XVII w. renesansowy pałac. Prace budowlane podjęto w 1670 według projektu włoskiego architekta Antonio della Porta. W roku 1842 księstwo przeszło na własność Doroty de Talleyrand-Périgord. Pałac przekształcono w duchu baroku. W rezultacie powstał obiekt jedyny w swoim rodzaju, niemający w architekturze polskiej odpowiednika, o układzie przestrzennym łączącym cechy właściwe barokowym pałacom francuskim.

W latach 1842–1862 za czasów panowania księżnej Doroty de Talleyrand-Périgord, najmłodszej córki Birona, Żagań stał się ważnym ośrodkiem życia kulturalnego i politycznego. Dwór żagański stał się wtedy jednym z bardziej znanych w Europie.-Przebywały wówczas tu takie sławy jak Ferenc Liszt, Verdi, Mettermich, czy Honoré de Balzac.

Warto zwiedzić park geometryczny z XVII-XX wieku, o łącznej powierzchni 77  ha – powstały w XVII wieku, znacznie przekształcony podczas rządów Doroty de Talleyrand-Périgord. W skład występującego na terenie parkowego założenia drzewostanu wchodzi około 50 gatunków drzew i krzewów (najliczniej cis pospolity, platany o obwodzie pni sięgających 6 m).

Zespół klasztorny pofranciszkański, kościół śś. Piotra i Pawła

Franciszkanie zostali sprowadzeni do Żagania w 1272 r. przez księcia Konrada Garbatego, który ufundował im klasztor i kościół poza obrębem murów miejskich. Opuszczony w czasie reformacji kościół przejęli ewangelicy. W 1633 r. świątynia przeszła w ręce jezuitów, którzy na miejscu klasztoru wznieśli okazałe kolegium. Częścią klasztoru jest gotycki kościół  śś. Piotra i Pawła z 1293 r. Z tego okresu pochodzą obecnie mury korpusu i prezbiterium. Wyposażenie wnętrza kościoła jest  barokowe.

Kościół p.w. Świętego Ducha

Zakon augustianów po sprowadzeniu do Żagania w 1284 roku objął we władanie mieszczącą się poza obrębem murów miejskich kaplicę pod wezwaniem Ducha Świętego. W 1541 roku świątynia została czasowo przejęta przez protestantów. W 1622 roku opat Paweł III Weiner wybudował nowy masywny kościół. Wieża została nadbudowana w 1785 r.

Kościół pw. Świętego Krzyża

Kościół szpitalny, obecnie parafialny pw. Świętego Krzyża, został wzniesiony z fundacji księżnej Doroty de Talleyrand-Périgord w 1848 r. z wykorzystaniem reliktów gotyckiej kaplicy. Wnętrze z bogatym wyposażeniem stolarsko-rzeźbiarskim i kowalskim (kraty) ma jednolity neogotycki charakter o dużych wartościach artystycznych. W kościele pochowani zostali katoliccy członkowie rodziny książęcej: księżna Katarzyna Wilhelmina, Dorota Talleyrand i jej syn Ludwik Napoleon.

Kościół cmentarny pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny

Kościół zbudowany w 1484 r. w stylu gotyckim. Obok znajduje się Kaplica Bożego Grobu z 1595 r., która jest wierną kopią Kaplicy Grobu Chrystusowego w Jerozolimie.

Kościół ewangelicki

Kościół ewangelicki zbudowany został w drugiej połowie XIX w. Kościół po zniszczeniach wojennych uległ rozbiórce w 1966 r. Do dzisiejszych czasów przetrwała 84-metrowa wieża ceglana zwieńczona żeliwną, ażurową wieżyczką. W krypcie znajdującej się pod wieżą znaleźli miejsce spoczynku protestanccy członkowie rodziny książęcej Bironów.

Wieża Bismarcka w Żaganiu

Wieżę o wysokości 20 m z głazów narzutowych i granitu wzniesiono w północnej części Żagania w  1909 r. dla uczczenia Otto von Bismarcka.

Mury miejskie

Żagań został otoczony murami miejskimi i fosą na początku XIV wieku. W XVIII-XIX w. mury wraz z bramami popadły w ruinę i uległy częściowej rozbiórce. Zachowane do dziś fragmenty usytuowane są wzdłuż ulicy Wałowej, Jana Keplera, w ścianach zabudowań poaugustiańskich oraz przy ulicy Rybackiej.

Ratusz Gotycki ratusz z XIV- XVI w.  został przeniesiony na zachodnią pierzeję rynku. Pozostałą wieżę przebudowano w 1880 r. na wzór florenckiego Palazzo Vecchio.

Pałac kamery książęcej

Pałac administracji księstwa żagańskiego wybudowano pod koniec XVIII w., obecnie mieści się w nim sąd rejonowy.

Centrum Tradycji Polskich Wojsk Pancernych

Na Skwerze Czołgistów znajduje się wystawa plenerowa sprzętu pancernego. Znajdują się tam m.in. egzemplarze czołgów T-34, T-55, T-72 i niszczyciel czołgów M-36 „Jackson” w barwach 1 Polskiej Dywizji Pancernej, a także pomnik generała Stanisława Maczka.

Kuchnia regionalna

Typowe dania kuchni polskiej można spróbować w restauracji Cesarski Ogród znajdującej się w centrum Żagania. Mamy tu tradycyjne zupy – ogórkową, pomidorową, krupnik, flaki oraz dania  główne – eskalopki, wątróbkę, żeberka, kaczkę cesarską, pstrąga i pierogi.

Pożyteczne informacje

• Restauracja „Cesarski Ogród”, Skarbowa 5, Żagań

Zaplanuj wycieczkę