Szczypta historii

Od VIII do X wieku w okolicach dzisiejszej Złotoryi mieszkali przedstawiciele plemienia Trzebowian. Prawa miejskie osadzie nadał w roku 1211 książę Henryk I Brodaty, osadzając tu niemieckich górników złota. Jest to najstarsza udokumentowana lokacja na ziemiach polskich na prawie magdeburskim, co pod względem prawnym czyni Złotoryję najstarszym miastem Polski. W 1328 Złotoryja wraz z resztą księstwa legnickiego stała się lennem Czech. Najazdy husytów w latach 1427, 1428 i 1431 spowodowały konieczność zbudowania murów obronnych, których znaczne fragmenty wraz z Basztą Kowalską zachowały się do dzisiaj. W 1675 r. zmarł ostatni książę piastowski Jerzy Wilhelm, co sprawiło, że miasto dostało się pod bezpośrednie panowanie Habsburgów. Po zdobyciu Śląska przez Królestwo Prus miasto, wraz z całym regionem stało się od 1742 r. częścią państwa pruskiego, a później Niemiec. Łączny czas przynależności Złotoryi do Polski wynosi 393 lata. Przypomnijmy, że czas przynależności do Czech wynosił 350 lat, a Prus i Niemiec 203 lata.

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Złotoryi

Pierwszy kościół w Złotoryi powstał jeszcze przed 1211 r. Tu najwcześniej w Polsce zastosowano kilka elementów architektury, np. maswerki. Budowę świątyni patronował Henryk Brodaty, który w 1211 roku nadał Złotoryi prawa miejskie. Potężny kształt kościół zawdzięcza rycerskiemu zakonowi joannitów. Zwracają uwagę m.in. portale (gotycki i romański), renesansowa ambona, epitafia oraz empory i ołtarz z XVII i XVIII w.

Kościół cmentarny św. Mikołaja

Kościół cmentarny św. Mikołaja pochodzi z XIV w. Jest położony na wzgórzu, gdzie na przełomie XII w. i XIII w. powstała osada górników złota. Zdobi go okazały, XIV-wieczny portal z misterną dekoracją roślinną. Na zewnętrznych elewacjach zachowały się interesujące epitafia z czasów nowożytnych.

Zespół klasztorny franciszkanów

Zespół klasztorny franciszkanów, z XV-XIX w.: kościół, obecnie par. pw. św. Jadwigi, klasztor są dziełem zakonu franciszkanów, sprowadzonych przez św. Jadwigę w pierwszej połowie XIII w. Świątynia po osiemnastowiecznej odbudowie, z barokowym wystrojem fasady i wnętrza. Tuż obok kościoła znajduje się wotywna kapliczka słupowa z końca XV stulecia i XVIII-wieczna statua św. Jana Nepomucena.

Zespół mauzoleów na cmentarzu

Zespół mauzoleów na cmentarzu komunalnym rodzin niemieckich pochodzi z XVIII–XX w.:

Baszta Kowalska

Brama Górna zw. Basztą Kowalską pochodzi z XIV w. Do dzisiaj zachowały się w sąsiedztwie fragmenty średniowiecznych obwarowań.

Ratusz

Klasycystyczny ratusz w Złotoryi został wzniesiony w poł. XIX w. na miejscu ratusza z XVI w.

Krucze Skały

W Jerzmanowicach znajdziemy Krucze Skały – skalne baszty i grzyby utworzone z górnokredowych piaskowców.

Skansen Górniczo-Hutniczy Leszczyna

W Leszczynie znajduje się skansen górniczo-hutniczy, w którym zobaczymy piece do wytopu metali, wapienniki i warsztaty rzemieślnicze.

Kościół św. Jana Nepomucena Pielgrzymka

Gotycki kościół św. Jana Nepomucena w Pielgrzymce pochodzi z XIII w.

Organy Wielisławskie

Niedaleko Świerzawy na Pogórzu Kaczawskim warto zobaczyć odsłonięcie porfirów (ryolitów) na zboczu góry Wielisławka (375 m n.p.m.).

Świerzawa

Świerzawa swą historią sięga roku 1195, kiedy to Bolesław I Wysoki wybudował drewniany kościółek. Świerzawa od 1286 polegała księstwu świdnicko-jaworskiemu, a prawa miejskie nadał jej w 1296 roku książę świdnicki Bolko I Surowy. W 1945 r. miasto zostało włączone w granice Polski. W 1973 r. zniesiono prawa miejskie Świerzawy, degradując ją do rangi wsi. Prawa te zostały przywrócone w 1984 roku.

Kościół św. Jana i Katarzyny w Świerzawie

Romański kościół św. Jana i Katarzyny został wzniesiony w połowie XIII w.. Zbudowany jest z kamienia łamanego (z piaskowcowymi narożnikami, portalami i obrzeżami okiennymi). Wieża górująca nad świątynią została dobudowana w 1507 r.  Prezbiterium przykrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe, nawę – drewniany strop podparty dwiema kolumnami z drewna jodłowego.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Świerzawie

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP pochodzi z II poł. XIV w. Wewnątrz kościoła znajduje się m.in. XVIII-wieczny ołtarz i XVIII-wieczne figurki świętych. Ozdobne portale zdobiące wejścia do kościoła wykonane są w stylu późnogotyckim.

Kościół św. Józefa Opiekuna w Świerzawie

Kościół św. Józefa Opiekuna został wzniesiony przez ewangelików w 1748r. Do zakończenia wojny służył wiernym z gminy ewangelickiej, a obecnie jest kościołem rzymsko-katolickim.

Pałac Sokołowiec Górny

Pałac w Sokołowcu Górnym został wybudowany w XIX w.

Wojcieszów

W Wojcieszowie mamy kilka zabytkowych pałaców.

Pałac w Wojcieszowie Dolnym (ul. Bolesława Chrobrego 251)

Dolny Pałac w Wojcieszowie jest najstarszy w mieście, jego historia sięga XIV w., został przebudowany w latach 1891-1892 na neorenesansowy pałac. Obecnie jest własnością prywatną.

Pałac w Wojcieszowie Dolnym  (ul. Chrobrego 11 – ul. Miedziana 1)

Zespół pałacowy pochodzi  z 1870 r., pałac otacza park krajobrazowy.

Pałac Bergmanna w Wojcieszowie Górnym (ul. Bolesława Chrobrego 48)

Pałac Wojcieszowie Górnym został wybudowany w 1596 r. Renesansowy obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzi jeszcze park. W 1891 r. majątek otrzymał jako wiano Richard Friedrich Wilhelm Ludwig von Bergmann. Wtedy to przebudowano i rozbudowano dwór według projektu Wilelma Rheniusa. Pałac ocalał w czasie II wojny światowej. W latach 70. XX w. przejęło go PGR Ptaszkowa. Obecnie pałac niszczeje.

Pałac Bergmanna w Wojcieszowie Górnym by Edward Knapczyk – Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl

Pałac w Wojcieszowie Górnym (ul. Targowa 4)

Zespół pałacowy pochodzi z XVIII/XIX w. Obecnie znajduje się w nim Dom Dziecka.

Pałac Niemitz w Wojcieszowie Górnym (ul. Bolesława Chrobrego 167)

Pierwotny, barokowy pałac pochodził z 1800, ale po pożarze w 1816 został przebudowany. Obecną, neogotycką formę, uzyskał w 1864 r. Po 1989 stał się własnością prywatną.

Kościół pw. Wniebowzięcia Matki Bożej

Kościół został wzniesiony w XIII w., a przebudowywany w XVI w. i XVIII w. Wewnątrz znajdują się gotyckie rzeźby m.in. Madonna z ok. 1500, barokowy ołtarz główny.

Kościoły w Podgórkach

Kościół w Podgórkach pochodził z XVI w. Na początku XIX w. kościół spłonął, po czym został częściowo rozebrany i ulegał stopniowej ruinie. W 2006 r. dokonano rekonstrukcji wieży -powstało w ten sposób wieża widokowa na Góry Kaczawskie. Znajdujący się obok kościół ewangelicki z 1746 r. adaptowano na rzymskokatolicki św. Józefa.

Wieża widokowa i kościół w Podgórkach by Przemysław Woźnica – Praca własna, CC BY-SA 3.0

Pałac Podgórki

Kuchnia regionalna

Obok skansenu w Leszczynie mieści się Karczma Górnicza w Leszczynie serwująca dania polskie. Nieopodal Złotoryi warto wpaść do Zajazdu u Jana na tradycyjne polskie jadło. Możemy spróbować pstrąga z grilla, łososia z grilla, pierogi i sałatki.

Pożyteczne informacje

• Karczma Górnicza w Leszczynie, Leszczyna 1a
• Zajazd u Jana, Nowa Wieś Złotoryjska 41

Zaplanuj wycieczkę