Szczypta historii

W piastowskich czasach powstał gród założony przez Bolesława III Krzywoustego. Pod panowaniem książąt jaworsko-świdnickich miasto prężnie się rozwijało, w 1299 powstał młyn, w 1311 karczma, w 1361 piwiarnia, a w okolicy rozwijało się górnictwo rud żelaza i hutnictwo szkła. W 1392 na mocy układu o dziedziczeniu Jelenia Góra przeszła pod panowanie czeskie. Od zasiadających na praskim tronie Jagiellonów otrzymała szeroką samodzielność i prawo bicia własnej monety. Rozwój przerwała wojna trzydziestoletnia (1618 – 1648), podczas której miasto uległo zniszczeniu i spaleniu. Miasto wraz z całym Śląskiem w 1742 r. przeszło w ręce Prus, a później Niemiec. W czasie II wojny światowej miasto nie doznało żadnych zniszczeń i zostało zajęte przez wojska radzieckie dopiero po kapitulacji Niemiec. Jelenia Góra została włączona do Polski w 1945 r. W latach 70-tych XX w. do Jeleniej Góry przyłączono szereg miejscowości: Czarne, Cieplice Śląskie Zdrój, Sobieszów, Maciejową i Jagniątków. Łączny czas przynależności Jeleniej Góry do Polski wynosi 393 lata. Przypomnijmy, że czas przynależności do Czech wynosił 350 lat, a Prus i Niemiec 203 lata.

Zabytki Śródmieścia Jeleniej Góry

Bazylika św. Erazma i Pankracego

Najstarsza gotycka świątynia w mieście pochodzi z XIV w. i została przebudowana w XV i XVI wieku. Wieża renesansowa o wysokości 52 m pochodzi z początku XVI w. Wewnątrz znajdziemy renesansowe stalle i ambonę z XVI w. oraz barokowy ołtarz główny projektu norweskiego rzeźbiarza Thomasa Weißfelda.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – kościół łaski

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego to największa świątynia w mieście, może w nim zasiąść 4020 osób, a drugie tyle zmieści się na stojąco. Kościół powstał w 1718 r. jako kościół łaski.

Na Śląsku panowała wtedy dynastia Habsburgów, która ostro walczyła z reformacją. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej (1618–1648), toczonej pomiędzy protestanckimi państwami (Prusy, Szwecja) a Habsburgami i podpisaniu pokoju westfalskiego pozwolono luteranom wybudować na Śląsku trzy Kościoły Pokoju. Jednocześnie kontynuowano akcję przywracania katolicyzmu, w latach 1648–1654 odbierając na Śląsku protestantom 656 kościołów. Zgodę na budowę nowych świątyń ewangelickich uzyskano dopiero po zawarciu ugody altransztadzkiej, która dopuszczała budowę przez protestantów sześciu tzw. „kościołów łaski” w Żaganiu, Kożuchowie, Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Miliczu i Cieszynie.

Architektem świątyni w Jeleniej Górze był Martin Frantz, który zaprojektował kościół w stylu barokowym na wzór kościoła Katarzyny Wazówny w Sztokholmie. Świątynia otrzymała bogate wyposażenie wnętrza, na które składają się m.in. freski w nawie głównej pędzla Felixa Antona Schefflera, freski Johanna Franza Hoffmanna w sklepieniu kopuły i nawach poprzecznych. Stojąca na skrzyżowaniu naw ambona została wykonana z jednego bloku piaskowca w 1717 roku.

Cerkiew prawosławna św. Piotra i Pawła

Dawny kościół Najświętszej Maryi Panny został zbudowany w I połowie XVIII w. na fundamentach starszego obiektu. W zewnętrzne mury barokowej cerkwi wmurowane są dobrze zachowane dwa krzyże pokutne z rytami broni (łuk i miecz). Do 1925 kościół użytkowany był przez rzymskich katolików, następnie przejęty przez władze miejskie pełnił funkcję galerii. W 1948 został oddany w użytkowanie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Ikonostas dotarł do świątyni z Hrubieszowa.

Mury obronne z basztami

Mury obronne z basztami powstały w XIV-XV w. Główne umocnienia sięgały ok. 8 m wysokości, grubość w koronie wynosiła 1,5 m. Na przedmurzu znajdowała się sucha fosa.

Kaplica św. Anny została umieszczona wewnątrz średniowiecznej bastei, którą w XVI w. gruntownie przebudowano. Na wysokości bruku (od strony południowo-zachodniej) znajduje się fragment (górna część) krzyża pokutnego.

Ratusz

Klasycystyczny ratusz pochodzi z 1749 r.

Pałac Paulinum

Jezuici przybyli do Jeleniej Góry w XVII w. Dzięki nim szybko utrwaliła się nowa nazwa folwarku Paulinenhof. W połowie XIX wieku folwark i otaczające je ziemie kupił znany jeleniogórski fabrykant Richard von Kramst. Założył on na Górze Krzyżowej park krajobrazowy oraz zbudował willę w stylu zamkowo-dworskim. W roku 1931 obiekt został zakupiony przez Niemiecki Front Pracy, który przebudował go na centrum szkoleniowe NSDAP. We wrześniu 1945 roku pałac stał się największą państwową składnicą dolnośląskich dzieł sztuki, następne zlokalizowano w nim kasyno oficerskie dla pobliskiego garnizonu wojskowego. Wnętrza pałacu zachowały swój pierwotny wystrój oraz charakter.

Dwór Czarne

Kamienny pałac w Czarnem pochodzi z 1559 r. Zbudował go i otoczył fosą Caspar Schaffgotsch. Po 1947 r. przejęty przez PGR dwór zaczął popadać w ruinę. Obecnie mieści się tutaj Ośrodek Kultury Ekologicznej.

Zabytki Cieplic

Kościół św. Jana Chrzciciela e Cieplicach

Kościół św. Jana Chrzciciela został zbudowany w 1714 r. w stylu barokowym.

Przy kościele św. Jana Chrzciciela znajduje się wolnostojąca dzwonnica z 1711 r.

Klasztor cystersów, obecnie pijarów pochodzi z 1550 r.

Kościół ewangelicki Zbawiciela w Cieplicach

Kościół ewangelicki został zbudowany w 1779 r.

Pałac Schaffgotschów w Cieplicach

Pałac został wzniesiony w latach 1784–1809 przez rodzinę Schaffgotschów. Fasada główna jest długa na 81 m i liczy 21 osi okiennych. Od 1975 r. pałac należy do Politechniki Wrocławskiej. Pałacowy park przekształcono w Park Zdrojowy.

Zabytki Sobieszowa

Kościół św. Marcina

Kościół pochodzi z początku XIV w. W XVIII w. został przebudowany przez cystersów.

Dawny zbór ewangelicki w Sobieszowie

W dawnym kościele ewangelickim z 1745 r., mieści się obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W 1960 r. umieszczono tutaj obraz Chrystusa Dobrego Pasterza z otwartym sercem na tle Karkonoszy.

Zamek Chojnik

Zamek Chojnik zbudowany został w 1364 r. W 1392 r. zamek otrzymał od księżnej Agnieszki (ród książąt piastowskich linii świdnicko-jaworskiej) rycerz Gotsche Schaff, protoplasta rodu Schaffgotschów, w którego rękach pozostawał do 1945 r. Obecnie mieści się tu najstarsze na Śląsku bractwo rycerskie, które co roku w sierpniu organizuje Turniej Kuszniczy „O złoty bełt Chojnika”.

Pałac w Sobieszowie

Po pożarze w roku 1675 zamku Chojnik, rodowego gniazda Schaffgotschów, jego właściciele zmuszeni byli do wzniesienia nowej siedziby. Budowę barokowego pałacu rozpoczęto w 1705 r. na zlecenie Antona von Schaffgotscha. Zakończenie prac budowlanych nastąpiło w 1712 r. Pałac początkowo był główną siedzibą rodu. Po przeprowadzce Schaffgotschów do pałacu w Cieplicach stał się ich rezydencją letnią. Obecnie znajduje się tu Centrum Muzealno- Edukacyjne Karkonoskiego Parku Narodowego.

Zabytki Jagniątkowa

Zabytki Maciejowej

Kościół św. Piotra i Pawła

Gotycki kościół został zbudowany w 1319 r. Główny ołtarz z rokokową i klasyczną ornamentyką pochodzi z II połowy XVIII w. Barokowa chrzcielnica z połowy XVIII w. została wykonana z marmuru wojcieszowskiego.

Kuchnia regionalna

Na Rynku w Jeleniej Górze znajduje się restauracja Kucie Smaku. W menu mamy wyborne dania kuchni polskiej i regionalnej. Polecamy kołduny w rosole, barszcz czerwony z kołdunami. Z dań głównych mamy wybór: pieczony pstrąg, kopytka z gulaszem, pierogi, schab z kością, poliki wołowe, a na przystawkę śledź w śmietanie.

Pożyteczne informacje

• Kucie Smaku, Plac Ratuszowy 34, Jelenia Góra

Zaplanuj wycieczkę