Tatry Wysokie

Tatry Wysokie to najwyższa część Tatr o charakterze alpejskim ukształtowanym w swoim obecnym kształcie w czasie orogenezy alpejskiej. Grzbiet Tatr Wysokich składa się z granitoidów, powstałych 310–315 milionów lat temu. Rzeźba uformowana została przez lodowce górskie podczas zlodowaceń plejstoceńskich. Lądolód kilkakrotnie pokrył znaczną część Polski, ale nigdy nie sięgnął Tatr. Lodowce tatrzańskie były zjawiskiem lokalnym, samodzielnym. Jeszcze 20 tys. lat temu doliny w Tatrach były wypełnione lodowcami. W kotle Morskiego Oka i Czarnego Stawu utworzyły się pola firnowe, a Doliną Rybiego Potoku i Białki spływał największy lodowiec tatrzański o długości 16 km. Jednym ze świadectw epoki lodowej są tatrzańskie kotły (cyrki) z jeziorami takimi jak Morskie Oko oraz szerokie doliny przyjmujące kształt litery U.

Wyprawa na Rysy

Wybraliśmy się na najwyższy polski szczyt – Rysy. Letnie wycieczki na Rysy mają podstawową wadę – mianowicie olbrzymi tłok powodowany setkami turystów (i pseudo turystów). Aby uniknąć tłoku, wyruszyliśmy z Palenicy Białczańskiej o 4:00 w nocy, ok. 6:00 byliśmy już przy śpiącym schronisku nad Morskim Okiem i zaczęliśmy czerwonym szlakiem się wspinać nad Czarny Staw. Tereny Morskiego Oka należą do Polski przez 875 lat, a południowe stoki Tatr należały do Polski przez 335 lat (aż do połowy XIII w.).

Spór o Morskie Oko z Węgrami i Słowacją

Początki sporu o tereny tatrzańskie sięgają XVI wieku. Węgierskie i polskie osadnictwo na terenach tatrzańskich powodowało systematyczne kurczenie się pasa ziemi niczyjej i tworzyło potrzebę doprecyzowania granicy. W 1575 roku podpisano umowę pomiędzy Polską a Węgrami wyznaczającą granicę w Tatrach. Biegła ona wówczas rzeką Białką i Białą Wodą na Mały Jaworowy Szczyt, a stamtąd granią główną przez Polski Grzebień, Zadni Gerlach, Rysy, Mięguszowiecki Szczyt, Szpiglasowy Wierch. Po I rozbiorze Polski Tatry znalazły się pod panowaniem Austrii i wtedy ustalono granicę pomiędzy Węgrami a Galicją na linię Rysy – Żabia Grań – połączenie Rybiego Potoku z Białą Wodą. W 1889 roku dobra zakopiańskie wraz z Dolinie Rybiego Potoku kupił hrabia Władysław Zamoyski. Spowodowało to zatarg zbrojny z księciem Christian Hohenlohe, który władał doliną Jaworzynki. W 1901 roku władze austriackie i węgierskie powołały wspólnie w Grazu Międzynarodowy Sąd Rozjemczy ds. ustalenia granicy w Tatrach. Węgrzy chcieli wytyczenia granicy z Rysów przez Czarny Staw pod Rysami i Morskie Oko Rybim Potokiem do jego połączenia z Białą Wodą. Strona galicyjska wygrała i granica pozostała zgodnie z jej dzisiejszym przebiegiem z Rysów Granią Żabiego do połączenia Rybiego Potoku z Białą Wodą). W 1918 r. Polska zajęła obszar Jaworzyny Tatrzańskiej, a wojska dotarły do Kieżmarku. W 1920 r. Czechosłowacja wykorzystała tragiczną sytuację podczas wojny z bolszewikami i zmusiła Polskę do rezygnacji z terenów Spisza. Granica znów przebiegła z Rysów Granią Żabiego do połączenia Rybiego Potoku z Białą Wodą.

Detronizacja Rysów – Lodowy Szczyt najwyższym polskim szczytem

Po konferencji w Monachium we wrześniu 1938, Polska zajęła Zaolzie i kawałek Tatr z całą Doliną Jaworzyny, częścią Tatr Bielskich (Hawrań) i Spisza. Przez rok najwyższym polskim szczytem był Lodowy Szczyt (2627 m n.p.m.).

Morskie Oko

Morskie Oko to największe jezioro w Tatrach (powierzchnia 34,93 ha), położone w Dolinie Rybiego Potoku u stóp Mięguszowieckich Szczytów, na wysokości 1395 m n.p.m. Jest to jezioro pochodzenia polodowcowego – wypełnia wydrążoną przez lodowce misę skalną (Kocioł Morskiego Oka), zamkniętą od północy ryglem, na którym leży wał moreny czołowej. Morskie Oko nazywano także Rybim Jeziorem, gdyż należy do nielicznych zarybionych w sposób naturalny jezior tatrzańskich. Po tej nazwie pozostała nazwa wypływającego zeń Rybiego Potoku.

Czarny Staw pod Rysami

Cienie rzucane przez szczyty oraz występująca w wodzie sinice nadają jezioru ciemny, nieomal czarny kolor, co ma odzwierciedlenie w jego nazwie. Jest to najdalej wysunięte na południe jezioro w Polsce, położone na wysokości 1583 m (czyli 188 m powyżej lustra Morskiego Oka). Wody Czarnego Stawu w 1804 r. były badane przez Stanisława Staszica (mierzył głębokość jeziora i temperaturę wody).

Bula pod Rysami (2054 m n.p.m.)

Znad Czarnego Stawu szlak wspina się na Bulę pod Rysami. Bula ogranicza od północy Kocioł pod Rysami. Płaskowyż, stanowiący wierzchołek Buli pod Rysami używany jest często jako lądowisko dla helikopterów ratowniczych. W odległości około 10 metrów od krawędzi tarasu znajduje się Szpara pod Rysami, szczelinowa jaskinia o długości 16,5 m i głębokości 7 m. Jej ukształtowanie wskazuje na to, że w przyszłości nastąpi tu potężny obryw skalny.

Przełęcz pod Rysami (2365 m n.p.m.)

Po mozolnej wspinaczce zdobywamy Przełęcz pod Rysami – przełęcz w północnej grani Rysów oddzielająca zwornikowy, północno-zachodni wierzchołek Rysów od południowego wierzchołka Niżnich Rysów. Grań ta odchodzi od grani głównej Tatr w kierunku północnym i oddziela Dolinę Rybiego Potoku od leżącej po stronie Słowacji Doliny Ciężkiej. Biegnie nią granica polsko-słowacka.

Rysy (2499 m n.p.m.)

Rysy mają trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy (2501 m n.p.m.), znajdujący się w całości na terytorium Słowacji. Wierzchołek północno-zachodni (2499 m n.p.m.), przez który biegnie granica, stanowi najwyżej położony punkt Polski.

Nazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego żlebu widocznego w masywie góry (tzw. rysy), ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha. Nazwę utworzyli polscy górale i była ona w użyciu co najmniej od początków XIX w.

Waga

Ze szczytu Rysów można zejść na słowacką stronę do Doliny Mięguszowiecką do Sztrbskiego Plesa. Z Rysów szybko dochodzimy do Wagi. Waga to szeroka przełęcz w głównej grani Tatr w słowackich Tatrach Wysokich. Południowo-zachodnie zbocza grani opadają z przełęczy do Kotlinki pod Wagą w Dolinie Żabiej Mięguszowieckiej, północno-wschodnie do Doliny Ciężkiej.

Schronisko pod Rysami (2241 m n.p.m.)

Z Przełęczy Waga dochodzimy do schroniska pod Wagą (Chata pod Váhou). Jest to najwyżej położone schronisko w Tatrach. Chata czynna jest jedynie w sezonie letnim (od 16 czerwca do 31 października). Do schroniska nie prowadzi żadna droga jezdna ani wyciąg, jest ono zaopatrywane jedynie przez tragarzy (tzw. nosiczów) lub turystów, którzy za wniesienie ładunku o wadze 5–10 kg otrzymują herbatę z sokiem malinowym. Niewielka ilość energii elektrycznej otrzymywana jest z baterii słonecznych, natomiast woda pochodzi z roztopionego śniegu lub pod koniec sezonu ze strumyka położonego poniżej. Atrakcją jest zawieszona nad przepaścią kabina toaletowa odległa o minutę drogi od schroniska.

Ze schroniska można zejść Doliną Mięguszowiecką do hotelu nad Popradzkim Jeziorem i dalej do Szczyrbskiego Jeziora.

Pożyteczne informacje

• szlak Morskie Oko (schronisko) – Rysy, znaki czerwone, czas 4:15 h, 5 km, suma podejść 1183 m, suma zejść 93 m;
• szlak Rysy – schronisko pod Wagą, znaki czerwone, czas 0:35, 0.9 km, suma zejść 250 m;
• szlak Rysy – Popradzkie Jezioro (Popradske Pleso, hotel), znaki czerwone i niebieskie, czas 2:45, 5.6 km, suma zejść 1030 m, suma podejść 30 m;
• szlak Szczyrbskie Jezioro – Popradzkie Jezioro – Rysy, znaki czerwone (częściowo niebieskie), czas 4:45, 10.5 km, suma podejść 1310 m, suma zejść 165 m

Zaplanuj wycieczkę