Szczypta historii
Postanowiliśmy zrobić wycieczkę po pałacach Przedgórza Sudeckiego. Mamy tutaj kilkadziesiąt pałaców, znajdujących się praktycznie w każdej większej miejscowości – dawnym majątku. Skoncentrowaliśmy się na okolicy Świdnicy – dawnej stolicy piastowskiego Księstwa świdnicko-jaworskiego, które najdłużej zachowało swoją niezależność. Śląsk stanowił część rodzącej się Polski od czasów Mieszka i Bolesława Chrobrego. Po rozbiciu dzielnicowym, twórcą Księstwa świdnicko-jaworskiego (1290 r.) był Bolko I Surowy – władca z głównej linii dynastii Piastów. Największy rozkwit księstwo przeżywało za czasów Bolka II Małego (1312 – 1368), kuzyna Kazimierza Wielkiego. Księstwo Świdnicko-jaworskie zostało przejęte przez Czechy, które wkrótce stały się częścią imperium austriackich Habsburgów. W wyniku I wojny śląskiej, w 1741 r. Habsburgowie utracili Śląsk wraz ze Świdnicą na rzecz Królestwa Prus. Tereny te posiadały dość dobre ziemie, rozwijało się więc rolnictwo. Dominowały duże majątki, z silnymi folwarkami. W XVIII -XIX w. pobudowano wiele wspaniałych pałaców. Koniec wojny w 1945 r. spowodował zniszczenie wielu z nich z powodu bezpośrednich działań wojennych, ale częściej z powodu celowej dewastacji i podpalenia przez żołnierzy Armii Czerwonej. Łącznie okolice Świdnicy przynależą do Polski przez 393 lata (do Prus i Niemiec przez 203 lata, do Czech ok. 150 lat, do Austrii 216 lat).
Przedgórze Pałaców
Po przejęciu Dolnego Śląska przez Polskę, część pałaców odbudowano i stanowiły one zwykle siedziby PGR, ale znaczna ilość popadła w ruinę. Wzorem „Doliny Pałaców” z Kotliny Jeleniogórskiej, nazwaliśmy tereny wokół Świdnicy – Dzierżoniowa „Sudeckim Przedgórzem Pałaców”, z racji lokalizacji kilkudziesięciu pałaców (bądź ruin pałaców). Dominuje tutaj styl neobarokowy z charakterystycznymi mansardowymi dachami.
Pałac w Krzyżowej Jednym z najbardziej znanych pałaców z okolicy Świdnicy jest pałac w Krzyżowej wybudowany w I poł. XVIII w dla rodziny von Zedlitz, a później von Moltke. Pałac w Krzyżowej jest w stylu neobarokowym.
Na podwórzu pałacu 12 listopada 1989 r. odprawiono mszę, w której wziął udział premier Polski Tadeusz Mazowiecki oraz kanclerz Niemiec Helmut Kohl. W czasie przekazania znaku pokoju szefowie obu rządów objęli się, co uznano za symboliczny początek nowego rozdziału i współpracy między obydwoma krajami. O tym fakcie informuje wystawa plenerowa.
Kościół św. Michała Archanioła w Krzyżowej
W Krzyżowej znajduje się też gotycki kościół z XIV w.
Pałac Boleścin
W Boleścinie znajduje się barokowy pałac z XVIII/XIX w.
Kościół św. Jana Chrzciciela w Mościsku
Kościół św. Jana Chrzciciela w Mościsku to jeden z najstarszych na Dolnym Śląsku. Wybudowano go w poł. XIII w. w stylu romańskim.
Pałac w Tuszynie
Pałac w Tuszynie pochodzi z XVIII w.
Pałac w Kraskowie
Pałac grafa D. S. von Zedlitz und Leipe w Kraskowie pochodzi z 1746 r.
Pałac w Śmiałowicach
Pojezuicki pałac w Śmiałowicach pochodzi z końca XVII w.
Pałac w Wiśniowej
Rodzina von Zedlitz und Leipe w II poł. XIX w. zbudowała eklektyczny pałac w Wiśniowej. Pałac jest w znacznym stopniu zniszczony.
Zamek Panków
W Pankowie znajdziemy ruiny zamku z XIV w. położonego na wyspie.
Pałac Wierzbna
W Wierzbnej znajdują się ruiny pałacu cystersów z XIV w., obecnie własność prywatna
Pałac Sulisławice
Pałac powstał w XVIII w. w miejscu zamku wodnego, obecnie ruina.
Pałac Bagieniec
Zamek powstał w poł. XVI w.
Pałac w Makowicach
Pałac w Makowicach powstał pod koniec XIX w. Obecnie znajduje się w nim hotel
W Makowicach znajduje się kościół św. Katarzyny z XV w.
Pałac w Milikowicach
W Milikowicach znajdują się ruiny pałacu z XIX w., otoczone parkiem krajobrazowym.
Pałac Mokrzeszów
W Mokrzeszowie znajduje się neogotycki pałac von Hochbergów (z Książa) wybudowany pod koniec XIX w. W latach 1938 – 1945 działał tu ośrodek stowarzyszenia Źródło Życia (niem. Lebensborn). Lebensborn działający w strukturach SS był narzędzim do realizacji nazistowskiej polityki rasowej – hodowli nordyckiej rasy nadludzi. Do Mokrzeszowa przywożono młode dziewczyny z terenu całych Niemiec. Kobiety te były zapładniane przez mężczyzn o „czystej aryjskiej krwi”. Od czasu porodu, dzieci pozostawały z matkami od trzech do sześciu miesięcy, po czym wywożono je w głąb III Rzeszy.
Dwór w Witoszowie Górnym
W Witoszowie Górnym znajduje się barokowy dwór z XVI w.
Pałac Witoszów Dolny
W Witoszowie Dolnym znajduje się pałac z przełomu XIX/XX w.
Ciekawym zabytkiem w Witoszowie jest również gotycki kościół Nawiedzenia NMP z XIII w.
Pałac w Chwałkowie
Pałac w Chwałkowie został wybudowany w drugiej połowie XIX w.
Dwór w Goli Świdnickiej
Dwór został wybudowany w XIX w., obecnie jest to dom mieszkalny.
Pałac Szczepanów
W średniowieczu istniał tu zamek wodny, zniszczony w czasie wojny 30-letniej. Przebudowany w XVI w. stanowił własność rodziny von Lieres und Wilkau, zwany dworem górnym (Oberhof). Obiekt jest obecnie w ruinie.
Pałac Szczepanów by Izabela Marek – Own work, CC BY-SA 3.0 pl
Pałac Wiry
Pałac w Wirach był wybudowany w pierwszej połowie XVII w. jako renesansowy dwór, obecnie w stanie ruiny.
Pałac Bystrzyca Dolna
Rezydencja powstała najpewniej w XVI w. jako zamek wodny. Dzisiejszy neorenesansowy charakter pochodzi z XIX w. Pałac pełni dziś funkcje budynku mieszkalnego.
Pałac Gogołów
Pierwotnie był to zameczek myśliwski książąt świdnickich, zbudowany w XVI w. obecnie jest zaniedbany, w ruinie.
Pałac Komorów
Pałac w Komorowie został wybudowany w 1800 r.
Kuchnia regionalna
W okolicy Świdnicy warto wstąpić do restauracji Preemier (przy hotelu) na świetne dania tradycyjnej polskiej kuchni takie jak dania z drobiu, wieprzowiny, cielęciny, wołowiny, ryb i owoców morza oraz na bogaty wybór sałatek i deserów.
Praktyczne informacje
- Restauracja Preemier. Wrocławska 12, Marcinowice
Zaplanuj wycieczkę