„Riese” (Olbrzym)
Wobec nasilających się alianckich nalotów bombowych w 1943 r. Niemcy przeniosły dużą część swej strategicznej produkcji zbrojeniowej w rejon Sudetów. Szczególne znaczenie miała mieć sieć potężnych bunkrów i budowli podziemnych wydrążonych w Górach Sowich. W 1943 roku rozpoczęto zakrojone na szeroką skalę i z ogromnym rozmachem prace budowlane pod wspólnym kryptonimem „Riese” (Olbrzym). Budowa nie została nigdy ukończona, pozostawiając po sobie szereg niedokończonych podziemnych kompleksów.
Prace budowlane koordynowała Organizacja Todt. Do drążenia podziemnych zespołów wykorzystywano więźniów i jeńców wojennych kwaterowanych w kilku okolicznych obozach pracy.
W zboczach gór wiercono otwory w skałach, które rozsadzano materiałami wybuchowymi. W ten sposób powstawały sztolnie i komory, które wzmacniano obudowami żelbetowymi. Całość była uzbrojona w potężne sieci infrastruktur drogowych, kolejowych, a także wodociągowych, kanalizacyjnych, telefonicznych i energetycznych.
Poszczególne kompleksy Riese” są następujące:
• Rzeczka (Walim). Podziemny kompleks wykuty w górze Ostra o długości tuneli 500 metrów (2500 m²).
• Jawornik (Jugowice Górne). Podziemny kompleks wykuty w masywie Chłopskiej Góry o długość dostępnych podziemi 460 metrów (1400 m²).
• Włodarz. Największy kompleks w masywie góry Włodarz o długość korytarzy 3200 metrów (10 700 m²). Część obiektu jest zalana wodą
• Głuszyca – Osówka. Kompleks o długości korytarzy 1700 metrów (6700 m²)
• Soboń. Kompleks z tunelami o długości 700 metrów (1900 m²).
• Sokolec – Gontowa. Podziemny kompleks w masywie góry Gontowa o długości korytarzy 850 metrów (2400 m²), reszta zawalona.
Prace zostały wykonane tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej w 1945 r. wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a przynajmniej tunele do nich prowadzące zostały wysadzone. Na podstawie szczątkowej dokumentacji można ocenić, że dotychczas około połowa podziemnych korytarzy nie została odnaleziona.
Podziemny kompleks Walim – Rzeczka
Do kompleksu prowadzą trzy sztolnie wykute w skałach wschodniego zbocza wzniesienia Ostrej. Sercem kompleksu są dwie równoległe sztolnie oraz duże hale.
Kuchnia regionalna
Na posiłek wybraliśmy się do Zajazdu Hubert prowadzonego przez rodzinę Myślińskich. Zabytkowy zajazd się mieści w Walimiu w odrestaurowanym budynku z 1801 r. Na zapleczu mamy „Mój Eko Ogród“ pełen ziół i kwiatów. Serwowane tu są potrawy w stylu kuchni domowej oparte na własnych ekologicznych produktach. Szczególnie polecamy pierogi ruskie, ze szpinakiem, kaczego mięsa i z dzika i grzybów leśnych. Na deser warto spróbować szarlotkę z lodami i domowy sernik z gorącą czekoladą.
Praktyczne informacje
- Zajazd Hubert, ul. Wyspiańskiego 9, Walim