Szczypta historii

Tereny, na których powstała Sieniawa, od 981 r. wchodziły w skład Rusi Kijowskiej. Po rozpadzie dzielnicowym weszły w skład Księstwa Halickiego. Po zamordowaniu księcia Bolesława Jerzego ziemie te weszły na długi czas (niektóre ponownie) w skład państwa polskiego jako województwo ruskie (później podzielone) ze stolicą we Lwowie (lata 1340-1772). W XV wieku obszar obejmujący dzisiejszą Sieniawę był częścią Rusi Czerwonej. W latach 1772–1918 miejscowość znajdowała pod zaborem austriackim. Rejon Sieniawy znajduje się w Polsce przez 553 lata.

Dybków i fortyfikacja Sieniawa

W XV wieku nad Sanem powstała niewielka osada Dybków. W 1650 roku w Dybkowie została zbudowana forteca „Sieniawa” nazwana od nazwiska jej założyciela Mikołaja Sieniawskiego, a w latach 1664–1680 wzniesiono fortyfikacje. Miasto zostało założone w 1672 roku i Sieniawa otrzymała prawa miejskie. Następnym właścicielem był syn założyciela Adam Mikołaj Sieniawski, którego córka Zofia została w 1731 roku wydana za Augusta Czartoryskiego. Od 1734 r. Sieniawa stała się własnością Czartoryskich. W XIX wieku pałac stanowił centrum intelektualne i kulturalne tego rejonu Polski.

Pałac Czartoryskich w Sieniawie

Pałac został zbudowany przez hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego na początku XVIII w. Początkowo była to pomarańczarnia. Dzisiejszy wygląd uzyskał podczas przebudowy z lat 1881–1883 w stylu barokowym dokonanej przez Czartoryskich.

Największe znaczenie miał pałac w XIX w. gdy był jedną z głównych siedzib Czartoryskich. Zaczął odgrywać rolę jednego z centrów galicyjskiego życia politycznego, umysłowego i kulturowego. Gościł tu Julian Ursyn Niemcewicz, Tadeusz Kościuszko, car Aleksander I. Po wojnie, aż do lat osiemdziesiątych XX w. pałac nie miał gospodarza. Tkwił w ruinie, był okradany. Dopiero nowy właściciel, przedsiębiorstwo „Igloopol” wyremontował a właściwie odbudował konstrukcję pałacu w latach osiemdziesiątych. Obecnie w pałacu mieści się hotel z restauracją w oficynie dworskiej.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Kościół Wniebowzięcia NMP to dawny kościół w klasztorze dominikańskim. Już w 1672 roku na terenie wsi Dybków, Mikołaj Hieronim Sieniawski założył Sieniawę. W 1673 roku rozpoczęto budowę drewnianego kościoła i klasztoru dominikanów. W 1719 roku rozpoczęto budowę murowanego kościoła w stylu barokowym według projektu arch. Giovanniego Spazzia. W 1751 roku ukończono budowę kościoła i murowanego klasztoru. W 1778 roku Austriacy skasowali klasztor dominikanów, a zakonników przenieśli do Jarosławia. W 1788 roku decyzją Austriaków kościół poklasztorny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny stał się kościołem parafialnym, a kościół św. Jana Chrzciciela został przejęty przez miejscowych grekokatolików i przekształcony na cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Wyposażenie kościoła jest współczesne. Polichromia pochodzi z 1954 roku, a wykonał ją Stanisław Jakubczyk.

W podziemiach świątyni mieści się rodowa krypta Czartoryskich, jest tam pochowany m.in. książę Adam Jerzy Czartoryski z żoną.

Kościół – cerkiew – kościół św. Jana Chrzciciela w Sieniawie

Kościół św. Jana Chrzciciela to dawny kościół parafialny z 1753 roku. Zaborcy austriaccy przekształcili go na cerkiew greckokatolicką pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i taką rolę pełnił w latach 1788–1947. W 1947 roku po wysiedleniu ludności greckokatolickiej cerkiew została przejęta przez władze państwowe, które w latach 50. XX wieku urządziły w niej magazyn PGR. Od lat 80. XX wieku ponownie stał się kościołem św. Jana Chrzciciela. Od 1993 roku przez kilkanaście lat kościół ten był udostępniany wiernym obrządku greckokatolickiego. Od 2018 r. ponownie pełni rolę kościoła rzymskokatolickiego.

Ratusz

Ratusz to murowany budynek z II poł. XVII w., zniszczony w czasie II wojny światowej, a odbudowany w 1948 r.

Kirkut z ohelem

Cmentarz żydowski w Sieniawie został założony w II połowie XVII wieku i zajmuje powierzchnię 0,9 ha na której zachowało się około siedmiuset nagrobków z napisami w języku hebrajskim spośród których najstarszy pochodzi z 1686 roku W 1978 roku wystawiono nowy ohel cadyka Ezechiela Szragi Halberstama.

Leżachów

Cerkiew Nikity w Leżachowie istniała już jakiś czas przed 1515 rokiem. W 1796 roku sprowadzono ponad stuletnią, drewnianą cerkiew z Czerniawki koło Hruszowa. Cerkiew działała do 1945 r. W 1950 r. cerkiew została zamieniona na kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, ale po 2000 r. opuszczona.

W pobliżu Leżachowa nie tak dawno powstał jeden z największych prywatnych zamków w Europie.

Rudka

Cerkiew greckokatolicka pw. Zaśnięcia NMP została wzniesiona w 1693 przez przybyłą ze wschodu ludność Bojkowską. Gdy podjęto decyzję o budowie nowej cerkwi murowanej, to wówczas drewniana została przesunięta w 1921 roku, na obecne miejsce. Gdy w 1924 roku oddano do użytku nową cerkiew, była użytkowana tylko sporadycznie, aż do 1947 r.

W pobliżu zabytkowej cerkwi rośnie jeden z najgrubszych polskich dębów, to drzewo o obwodzie 890 cm i wysokości 23 m. 19 kwietnia 1944 wieś została spalona przez kureń UPA Iwana Szpontaka – zamordowano siedemdziesięciu mieszkańców.

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny – dawna cerkiew greckokatolicka w stylu bizantyjskim, z 1921 roku.

Dobra

W 1880 roku zbudowano w Dobrej murowaną cerkiew. Po wysiedleniu grekokatolików, cerkiew została zaadaptowana na kościół pw. Przenajświętszego Serca Pana Jezusa.

Kościół św. Piotra i Pawła Cieplice

Nazwa Cieplice pochodzi od ciepłych źródełek (które nie zamarzają nawet w zimie). Cerkiew greckokatolicka została zbudowana w 1904 r. Po wojnie użytkowana jest jako kościół rzymskokatolicki.

Stary Dzików: kościół – cerkiew – synagoga

Późnobarokowy kościół Św. Trójcy został wzniesiony w 1781 roku. z fundacji Adama Czartoryskiego.

W zachodniej części wsi zrujnowana greckokatolicka cerkiew św. Dymitra, zbudowana w 1904 r. w stylu neobizantyjskim.

We wsi znajdziemy również zniszczoną synagogę (ul. Cieszanowska 5).

Kuchnia regionalna

Warto popróbować wykwintnej kuchni polskiej w pałacowych wnętrzach. Zajrzyjmy do Oficyny w Pałacu Sieniawa. Polecane dania to rosół sieniawski, kaczka, kociołek z dziczyzną, polędwiczki oraz sandacz.

Pożyteczne informacje

• Restauracja w Oficynie Dworskiej w Pałacu Sieniawa, Kościuszki 32, Sieniawa

Zaplanuj wycieczkę